✡ همدان و پدیده‌ی بهائیان یهودی (1)
1⃣ #همدان یکی از کانون‌های اصلی گسترش #بابی‌گری و #بهائی‌گری در سراسر ایران است.
2⃣ بابی‌گری و بهائی‌گری در همدان به‌وسیله جامعه‌ی متنفّذ و منسجم #یهودی این شهر اشاعه داده شد.
3⃣ فضل‌الله مهتدی، معروف به صبحی، مبلّغ پیشین بهائی، می‌نویسد: «همدان اکثر بهائیانش یهودی‌اند.» به‌نوشته حسن نیکو، در همدان که مرکز مهم #بهائیان است، به استثنای سه چهار نفر همگی #یهودی_بهائی هستند.
4⃣ در سال 1316 ق. سرشناس‌ترین بهائیان همدان، که به‌وسیله مظفرالملک حاکم وقت، بازداشت شدند عبارت بودند از:
👈 دایی روبین، حاجی یاری، حاجی موسی مبین، حاجی سلیمان طبیب، آقا سلیمان بن آقا موسی، حاجی مهدی بن آقا رفائیل، حاجی مهدی بن آقا یاری، آقا سلیمان زرگر که «کلاً از اَحبّای اسرائیل بودند.»
5⃣ از دیگر بهائیان سرشناس همدان، که همگی #یهودی‌الاصل بودند، باید به افراد زیر اشاره کرد:
👈 میرزا ابراهیم و برادرش حافظ الصحه، حاج یوحنای حافظی، حکیم عزیز، حاجی حکیم هارون، حاجی حکیم موسی، حکیم یوسف، حاجی قلندر، حکیم الی و حکیم هارون، آقا علی کلیمی، آقا روبین و پسرش میرزا حبیب‌الله، شمس‌الاطباء اسرائیلی همدانی، آقا یهودا، میرزا یوسف بن آقا ابراهیم.
6⃣ بر بنیاد همین جامعه‌ی «یهودی - بهائی» بود که مدرسه‌ی آمریکائی همدان تأسیس شد.
✍ عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
#⃣ #یهودیان_مخفی
✡ همدان و پدیده‌ی بهائیان یهودی (2)
🎯 برخی از خاندان‌های یهودیِ بهائی‌شده‌ی #همدان عبارتند از:
👈 آزاده، اتحادیه (از نسل حکیم دانیال)، اخوان صفا (از نسل میرزا مهدی اخوان الصفا)، ارجمند (از نسل حاجی مهدی ارجمند بن آقا رفائیل، مؤلف کتاب گلشن حقایق)، باهر (از نسل حاجی میرزا طاهر)، برجیس (از نسل حکیم یعقوب)، جاوید (از نسل حاجی یهودا معروف به حاجی شکرالله جاوید)، حافظی (از نسل حاجی یوحنا خان)، رفعت (از نسل میرزا آقا جان طبیب)، ساجد (از نسل میرزا آشور یا آشر)، سراج (از نسل دکتر یوسف سراج)، شایان (از نسل میرزا یحیی شایان برادر کوچک میرزا سلیمان جاوید)، صمیمی (از نسل میرزا حبیب‌الله صمیمی)، صنیعی (از نسل میرزا آقا جان. اسدالله صنیعی آجودان مخصوص محمدرضا پهلوی در دوره ولیعهدی که بعداً به درجه سپهبدی رسید از این خانواده است)، عبدی (از نسل میرزا فرجالله عبدی)، عطار (از نسل حاجی حبیب‌الله عطار همدانی)، علاقه‌بند (از نسل آقا یهودا علاقه‌بند)، عهدیه (یکی از اعضای این خاندان زن حسینقلی خان نظام‌السلطنه مافی شد)، فیروز، گرانفر (از نسل موشه پسر حاجی لاله‌زار)، لاله‌زار و لاله‌زاری (از نسل حاجی لاله‌زار)، مؤید (از نسل حبیب مؤید)، متحده (از نسل میرزا یعقوب متحده)، متحدین (از نسل میرزا محمدرضا جدیدالاسلام)، مشهود (از نسل میرزا یوسف مشهود)، ممتازی (از نسل نورالدین ممتازی برادر میرزا یعقوب متحده)، میثاقیه (از نسل آقا یهودا میثاقیه)، یوسفیان (از نسل میرزا یوسف بن آقا ابراهیم). خانواده کحال‌زاده نیز احتمالاً از یهودیان همدان است زیرا همسر دکتر حسین خان کحال، که اوّلین نشریه اختصاصی زنان ایران را به‌نام دانش در 1328 ق. منتشر کرد، دختر میرزا یعقوب همدانی (میرزا محمد حکیم‌باشی) بود.
✍ عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
#⃣ #یهودیان_مخفی
✡ یهودیان مخفی و گسترش بابی‌گری و بهائی‌گری (۵)
1⃣ نمونهٔ دیگر، گروش #یهودیان به #بابی‌گری و #بهائی‌گری در #کاشان است. از جمله یهودیان سرشناس کاشان که بهائی شدند و خاندان‌های ثروتمند و پرشماری را بنیان نهادند باید به افراد زیر اشاره کرد:
👈 آقا یهودا نیای خاندان میثاقیه، ملا ربیع که نام خاندان وی ذکر نشده، حکیم یعقوب نیای خاندان برجیس، میرزا عاشور (آشور) و برادران و خواهرش که خانواده‌های پرجمعیت ساجد و ماهر و وحدت و... از نسل ایشان است، حکیم فرجالله نیای خاندان توفیق، میرزا ریحان (روبین) نیای دو خاندان ریحانی (از نسل پسری) و روحانی (از نسل دختری)، ملا سلیمان و میرزا موسی و میرزا اسحاق‌خان نیاکان خاندان‌های متحده و اخلاقی، میرزا یوسف‌خان نیای خاندان یوسفیان.
🔸(به دلیل زندگی اعضای این خاندان‌ها در همدان و کاشان، برخی از ایشان همدانی نیز به‌شمار می‌روند.)
2⃣ در #همدان نیز وضعی مشابه با کاشان دیده می‌شود. حسن نیکو می‌نویسد:
📝 در همدان، که مرکز مهم #بهائیان است، به‌استثنای سه چهار نفر همگی #یهودیِ بهائی هستند «و همان کلیمی‌ها که بهائی شده‌اند زمام امور را به‌دست گرفته هر اقدامی که مخالف روح اسلامیّت است می‌کنند و همیشه به آن سه چهار نفری که به‌اصطلاحِ خودشان بهائیِ فرقانی هستند طعن می‌زنند و آنان را در هیج محفل رسمی عضویت نمی‌دهند.»
3⃣ تعداد زیادی از خانواده‌های بهائی همدان از تبار #حاجی_لاله‌زار (العازار)، یهودی همدانی، هستند. قبلاً گفتیم كه او نیای دو هزار نفر یهودی، مسیحی و بهائی است!
4⃣ وضعی مشابه با شیراز و مشهد و کاشان و همدان را در #اراک و #تربت و #رشت و سایر نقاط ایران، و حتی #سیاهکل، می‌توان دید.
5⃣ در #تهران نیز جمع قابل توجهی از یهودیانِ بهائی‌شده وجود داشت. بعدها، در دوره #پهلوی، گروهی از ثروتمندترین خاندان‌های یهودی-بهائی سراسر ایران در تهران مجتمع شدند و شبکه‌ای متنفذ و مقتدر پدید آوردند که در قلب آن خاندان‌های آزاده، اتحادیه، اخوان صفا، ارجمند، برجیس، برومند، جاوید، حافظی، حقیقی، حکیم، شایان، صمیمی، عزیزی، عهدیه، فیروز، لاله‌زار، لاله‌زاری، مؤید، ماهر، مبین، متحده، متحدین، مجذوب، معنوی، ملکوتی، میثاقیان، میثاقیه، نصرت، وحدت، یوسف‌زاده برومند، یوسفیان و... جای داشتند.
6⃣ در اواسط دوران سلطنت رضاشاه (١٣١٢) افرادی چون میرزا اسحاق‌خان حقیقی، یوسف وحدت، عبدالله‌خان متحده، جلال ارجمند و اسحاق‌خان متحده (یهودیان بهائی‌شده) متنفذترین سرانِ #جامعه_بهائی تهران بودند.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ دوران پهلوی، عصر طلائی یهودیان (١)
1⃣ #حبیب_لوی ـ نویسنده یهودی ـ در خصوص نقش #رضاخان، در شکوفایی، عظمت و آزادی اقلیت #یهودی می‌نویسد:
✍ «بدون ترديد جلوس رضاشاه کبیر بر تخت سلطنت ايران یکی از واقعيات تاریخی مهم اين کشور به‌شمار می‌رود. سلطنت اين پادشاه بزرگ، انقلاب عظیمی در بهبود وضع آزادی و آسایش #یهودیان_ایران پدید آورد و اگر گفته شود كه زمان رضاشاه کبیر برای یهودیان ايران نظير زمان #کوروش_کبیر و عصر فرزند او #محمدرضا_شاه، نظير عصر #داریوش_اول گرديد، راه اغراق نپيموده‌ايم. آزادی یهودیان ایران و اجرای #اعلامیه_بالفور كه در زمان رضاشاه کبیر بود و اجتماع پراکندگان در عصر محمدرضا شاه، اين دو نظر را تأیید و تقویت می‌کند. ملت ايران و خصوصاً یهودیان ایران، دِین بزرگی نسبت به این شاهنشاه عظیم‌الشأن دارند... در عصر فرخنده رضاشاه کبیر در اثر آزادی یهودیان و امنیت و آسایش کشور و توسعه بازرگانی، نه فقط عده کثیری از مسلمانان ثروتمند گرديدند بلكه عده‌ای از #یهودیان نيز متمکن شدند. پولدارها و حتی عده کثیری از طبقه متوسط از محله‌های #یهود، خارج و در خیابان‌های جدیدالتأسیسِ تهران ساختمان‌ها [ايجاد] كرده، در آبادی شهر و آسایش خود افزوده، از طرف ديگر چون پایتخت رو به توسعه بود و مقررات بازرگانی حضور تجّار را در تهران اجباری كرد، جمعیت زيادی از یهودیان شهرستان‌ها خصوصاً #کاشان و #همدان متوجه تهران شدند و بدین ترتیب عدهٔ یهودیان پایتخت كه در اواخر [دوران] ناصرالدین [شاه] به ٣هزار نفر می‌رسید، در اواخر سلطنت رضاشاه کبیر قریب ٢٠هزار نفر گرديدند.»
📚 منبع: سازمان‌های یهودی و صهیونیستی در ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، پاییز ١٣٨١، صص ۵٧-۵٨، به‌نقل از: حبیب لوی، ج ۳، صص ٩۵٩،٩۶١،٩۶۴
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡️ نظام بانکداری یهودی در پادشاهی کوروش و هخامنشیان (١)
1️⃣ با فرمانروایی #کوروش اقتصاد ایران وارد مرحلهٔ نوین و جهانی خود شد که تا فروپاشی حکومت ساسانیان روند عمومی آن کم و بیش دست‌نخورده ماند.
2️⃣ [تجاوز و] گشودن #لودیا (کشور ثروتمندی که مردمش به مبتکران ضرب سکّه شهرت دارند) و #بابل (یکی از معدود باراندازها و بازارهایِ کهن بین‌المللی)، #ایران را به بزرگ‌ترین مرکز اقتصادی جهان باستان تبدیل کرد.
3️⃣ پیداست که این گسترهٔ بزرگ داد و ستد، با سه مرکز #همدان، #پاسارگاد و #بابل و در کنار این سه، مراکز بزرگی مانند #اورشلیم و #سارد، ناگزیر از برخورداری از #شبکه‌های_مالی بزرگی بود، که بتوانند جوابگوی آن همه تحرّکی باشند که یک‌شبه پدید آمده بود.
4️⃣ شاید برای خواننده شگفت‌انگیز باشد که این نظام جدید، از بانکی تقریباً مانند بانک‌های امروز برخوردار بوده است.
5️⃣ قدیم‌ترین بانک شناخته‌شده در قلمرو ایران در زمان کوروش بزرگ، به #بانک_اگیبی_و_پسران مشهور بود. ظاهراً #خاندان_اگیبی از #یهودیان_مهاجر بوده‌اند و نام بنیان‌گذار بانک یعقوب بوده است.
✍️ نویسنده: دکتر پرویز رجبی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter