🔰تبیین چارچوب فقهی برای توسعه و بهکارگیری هوش مصنوعی در حکمرانی دیجیتال
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از یک نشست علمی با حضور حجتالاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه؛
▫️میان دو مفهوم حکمرانی دیجیتال و حکمرانی دیجیتالی تفاوتی بنیادین وجود دارد. حکمرانی دیجیتال بهمعنای تدوین قوانین، سیاستها و قواعد راهبری برای نظمبخشی به فضای دادهها و فناوریهاست، در حالیکه حکمرانی دیجیتالی، بهکارگیری ابزارهای هوشمند برای اداره جامعه در ابعاد گوناگون است.
▫️هوش مصنوعی تلاشی است برای شبیهسازی هوش محاسباتی انسان، نه احساسات و ادراکهای شهودی او. این فناوری بر منطق باینری صفر و یک و بر مبنای پردازندهها و تراشههای دیجیتال بنا شده است.
▫️مالک حقیقی در همهی این موارد انسان است؛ چه طراح، چه کاربر. چون هوش مصنوعی فاقد شخصیت حقوقی مستقل است. البته ممکن است از ابزار هوشمند در اجتهاد یا آموزش استفاده شود، اما حجیت پاسخهای آن وابسته به مبانی فقهی دادهشده به سیستم است.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43517
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#هوشـمصنوعی
#تهران
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰بانکداری در ایران نیازمند بازتعریف حاکمیتی است/ سودمحوری بانکها منشأ بحرانهای ساختاری در اقتصاد ملی است
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از مدرسه تابستانه اقتصاد اسلامی با حضور پروفسور مسعود درخشان، استاد تمام اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی؛
▫️اینکه گفته میشود بانک مرکزی باید مستقل و مقتدر باشد تا بتواند شبکه بانکی را کنترل کند، بحثی انحرافی است. این سخنان نوعی پنهانکاری است تا اذهان استادان، دانشجویان و کارشناسان از حقیقت اصلی منحرف شود. مشکل نه در نظارت ناکافی، بلکه در ماهیت سودمحور و ربوی نظام بانکی است.
▫️خلق پول بهدرستی درک نشده است. بسیاری گمان میکنند خلق پول یعنی چاپ اسکناس، در حالی که بخش اعظم پول از طریق سپردههای بانکی و اعطای وام توسط بانکها ایجاد میشود. پول در واقع از هیچ خلق میشود، بدون پشتوانه واقعی
▫️هر بانکی نزد بانک مرکزی حسابی دارد. زمانی که تراز مالی آن منفی میشود، مستقیماً از بانک مرکزی برداشت میکند. این همان چیزی است که به غلط ‘اضافه برداشت’ نامیده میشود. در واقع بانک مرکزی به بانکها وام میدهد و در مقابل بهرهای حدود سی تا سیوچهار درصد دریافت میکند. این مصداق روشن رباست؛ ربا میان بانک و بانک مرکزی.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43521
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#اقتصاد
#تهران
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰زبان زنانه در خطبههای حضرت زینب، از موضع قدرت گفتمانی است نه ضعف اجتماعی
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی «تحلیل خطابههای حضرت زینب (س) از منظر جنسیت» با حضور دکتر زهره باقریان، عضو هیئتعلمی پژوهشکدۀ زن و خانواده؛
▫️عاشورا تنها میدان نبرد نظامی نبود، بلکه صحنهی تقابل دو گفتمان علوی و اموی بهشمار میآمد. اگرچه در عرصهی نظامی، گفتمان اموی پیروز شد، اما در عرصهی گفتمانی، این گفتمان علوی بود که با خطابههای حضرت زینب و امام سجاد (ع) به غلبه رسید.
▫️حضرت زینب، کوفیان را با زبانی استعاری و گاه با کنایههای زنانه مورد خطاب قرار میدهد؛ استعارههایی مانند ‘کنیزان چاپلوس’ یا ‘دامن آلوده’ که از دید فرهنگ جاهلی صفات زنانهی فرودست محسوب میشدند. اما زینب (س) این صفات را بر مردان کوفه اطلاق میکند تا با وارونهسازی فرهنگی، ساختار مردسالار و ارزشهای جاهلی را در هم بشکند.
▫️در خطبههای حضرت زینب (س)، زبان زنانه نه از جنس ضعف، بلکه از جنس مقاومت و قدرت معنوی است. ایشان توانستند در دل محدودیتها، گفتمان مسلط اموی را به چالش بکشند و گفتمان مقاومت علوی را تثبیت کنند. حضرت زینب با بهرهگیری از عناصر زنانه در زبان، مردانگی را در مسئولیتپذیری و زنانگی را در اقتدار روایی معنا کرد. این بازتعریف، نقطهی اوج زبان مقاومت در تاریخ اسلام است.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43557
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#زنوخانواده
#قم
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰تحقق میانرشتگی با گفتوگوی واقعی میان علوم انسانی و قرآن
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی «مطالعات میان رشته ای: چیستی و الزامات» با حضور دکتر احمد پاکتچی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛
▫️وقتی از مطالعات میانرشتهای سخن میگوییم، در واقع از پیوند میان دو یا چند دیسیپلین علمی صحبت میکنیم؛ اما بسیاری از پژوهشگران بدون توجه به این نکته، هر نوع استفاده از علوم در بررسی متون دینی را میانرشتهای مینامند، در حالی که چنین نیست.
▫️متأسفانه در فضای علمی کشور، گاهی مفاهیم و اصطلاحات جدید بهصورت مُدگونه رواج پیدا میکنند. زمانی معناشناسی مُد بود، امروز میانرشتگی مُد شده است. نتیجه این شتابزدگی، تولید انبوهی از مقالاتی است که صرفاً برچسب میانرشتهای دارند، اما در واقع هیچ ارتباط علمی واقعی در آنها شکل نگرفته است.
▫️در مواردی مثل ارتباط روانشناسی و آموزش، یا زبانشناسی و معناشناسی، تعامل متوازن میتواند به تولد حوزهای جدید منجر شود؛ اما پیوند دادن حوزههایی که از نظر موضوع و روش بیارتباطاند، مانند مامایی و زبانشناسی، عملاً ناممکن است. هر علمی، همانند بدن انسان در پیوند اعضا، باید توان پذیرش و سازگاری با علم دیگر را داشته باشد، در غیر این صورت، این پیوند رد میشود.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43561
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#علومانسانیاسلامی
#تهران
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰بازخوانی اندیشه سیاسی علامه نائینی در پرتو فقه اسلامی و تحولات مشروطه
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از برنامه تلویزیونی جریان با موضوع «نقش علامه میرزای نایینی در مشروطیت» با حضور دکتر حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
▫️مرحوم نائینی ذهنی خلاق، بیانی دقیق و قدرتی مثالزدنی در تبیین مباحث نظری داشت. در دورهای میزیست که جامعه ایران با تحولات مدرن مواجه شده بود و نیاز به چارچوب فقهی برای فهم این دگرگونیها احساس میشد.
▫️در ادبیات مدرن، قانون حاصل قراردادهای بشری است، اما در اندیشه فقهی، قانون ریشه در شریعت و عقل برهانی دارد. نائینی تلاش کرد این دو را از یکدیگر متمایز کند و مرز میان احکام شرعی، فتوا، و قوانین حکومتی را روشن سازد.
▫️در فقه، قانون تجلی اراده الهی در قالب احکام شرعی است. اما در غرب مدرن، قانون محصول اراده جمعی و قرارداد اجتماعی است. نائینی تلاش کرد این دو مفهوم را از هم جدا کند و در عین حال، از ظرفیت قانون برای محدود کردن استبداد بهره گیرد.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43575
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#سیاست
#تهران
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰مسئله ثابت و متغیر در اندیشه مطهری / راه سوم میان تحجر و تجددگرایی
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی «معیارهای پذیرش ثبات و تغییر در فرهنگهای ارزش محور» با حضور حجتالاسلام والمسلمین امیر مهاجر میلانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده؛
▫️برای مطهری، بحث ثابت و متغیر نه مسئلهای فرعی بلکه دغدغهای بنیادین بود.» وی افزود که مطهری، برخلاف بسیاری از اندیشهورزان دینیِ منزوی، نسبت به دینداری مخاطبان خود احساس مسئولیت داشت و ازاینرو، مسئله ثبات و تغییر را نه بهصورت نظری انتزاعی، بلکه بهعنوان چالشی در زیست دینی معاصر پی گرفت.
▫️فقهایی چون آیتالله صافی گلپایگانی در رسالههای خود بر ثبات مطلق احکام تأکید دارند و حتی احکام ظاهری و ثانوی را غیرقابل تغییر میدانند. اما مطهری با رویکردی عمیقتر، نشان میدهد که بخش قابلتوجهی از احکام پیامبر و ائمه ناظر به شأن مدیریتی و ولایی آنان بوده، نه صرفاً شأن تبلیغی و تشریعی.
▫️بسیاری از مسائل حوزه زنان، همچون پوشش و نقشهای اجتماعی، در معرض این پرسشاند که آیا جزو احکام ثابت هستند یا احکام موسمی. حتی برخی فقهای برجسته مانند آیتالله شبیری زنجانی معتقدند برخی از احکام، نظیر آیه جلباب، از نوع احکام موسمیاند که در بستر تاریخی خاصی نازل شدهاند.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43567
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#فرهنگ
#قم
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰نسبت دین و مدرنیته در آینه نقشهای جنسیتی/ وقتی ثبات دینی با تغییر اجتماعی روبهرو میشود
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی «معیارهای پذیرش ثبات و تغییر در فرهنگهای ارزش محور» با حضور حجت الاسلام و المسلمین مجید دهقان، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب؛
▫️تاریخ فقه اسلامی از دوران پیامبر(ص) تا امروز شاهد تحولات قابلتوجهی بوده و این تغییرات، برخلاف تصور برخی، پدیدهای مدرن نیست. اما آنچه در دوران جدید متفاوت شده، نوع و مبنای این تحولات است؛ زیرا در عصر مدرن، نهتنها مسائل جدید پدید آمده، بلکه خود پرسشها و مفاهیم در چارچوب نظم جدیدی زاده شدهاند که با نظم فقهی سنتی تفاوت بنیادین دارند.
▫️بخش مهمی از تغییرات در ذهن فقیهان و اندیشمندان بهصورت ناآگاهانه رخ میدهد؛ یعنی نه از سر تصمیم آگاهانه برای سازگاری با جهان جدید، بلکه از طریق زیستن در فرهنگی متفاوت. فقیهی که در جامعه مدرن پرورش یافته، حتی در ناخودآگاه خود درکی از کودک، خانواده، یا مسئولیت اجتماعی دارد که با درک فقیه قرن ششم یا هفتم متفاوت است
▫️بسیاری از مردان دیندار در کنش روزمره خود، درک و تربیتی از پدری دارند که بر مالکیت و کنترل استوار است، نه بر مشارکت انسانی. مردان ما در حوزه پدری تربیت نشدهاند؛ آنها اغلب زن را نه بهعنوان شریک انسانی، بلکه بهعنوان بخشی از دارایی خود تلقی میکنند، و همین نگرش فرهنگی مانع تحقق مشارکت برابر در خانواده میشود.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43606
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#فرهنگ
#قم
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰اندیشه سیاسی در حوزه علمیه، فرصتی مغفول برای تحلیل حکمرانی
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین محسن قنبریان با موضوع «نقش مردم از تنبیه الامه تا نظریه جمهوری اسلامی»؛
▫️همانطور که در بیانات مقام معظم رهبری آمده است، حوزههای علمیه نه تنها دارای گرایش سیاسی هستند، بلکه بسیاری از طلاب، حتی آن دسته که از نظر برخی انقلابی یا ولایی محسوب نمیشوند، به شکلی فعال در مسائل سیاسی مشارکت دارند. این گرایش سیاسی در عرصههای فرهنگی و اجتماعی نیز نمود مییابد، اما آنچه کمتر در حوزهها مشاهده میشود، اندیشه سیاسی است.
▫️در تاریخ فقه و سیاست شیعه، مرحوم نائینی به عنوان شاخص اندیشه سیاسی شناخته میشود، در حالی که شیخ فضلالله نوری در تحلیل سیاسی میدانی پیشتاز بود. به بیان دیگر، اندیشه سیاسی، تبیین نظری و نظاممند مسائل قدرت و حکومت است، در حالی که تحلیل سیاسی، بررسی عملی و شناخت میدان سیاسی واقعی است.
▫️مطالعه آثار مرحوم نائینی و شهید صدر، از جمله «تنبیه الامه» و «الاسلام یا خود الحیات»، نشان میدهد که فقه و اندیشه سیاسی میتوانند پاسخگوی نیازهای پیچیده جامعه مدرن باشند. این متون، ضمن ارائه مبانی نظری، به مسائل عملی و اجرایی حکومت نیز توجه دارند و به طلبهها و محققان حوزه اجازه میدهند تا مسائل جاری سیاسی و اجتماعی را با نگاه فقهی و تحلیلی بررسی کنند.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43629
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#سیاست
#قم
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰بازخوانی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی درباره تفاوتهای جنسیتی در پرتو رویکرد الهیاتی و طبیعتگرایانه
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست نقد و بررسی مقاله «نظریه جنسیتی علامه طباطبایی، یک مواجهه انتقادی» با حضور دکتر محمدتقی کرمی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی؛
▫️بحث جنسیت از جمله مباحثی است که همواره در کانون توجه متفکران مسلمان بوده و علامه طباطبایی از معدود اندیشمندانی است که تلاش کردهاند بر پایه مبانی فلسفی و تفسیری، تحلیلی نظاممند از تفاوتهای زن و مرد ارائه دهند. علامه در چند جای المیزان، بهویژه در جلد دوم و چهارم، به تبیین جایگاه زن و تفاوتهای حقوقی و اجتماعی زن و مرد پرداخته است.
▫️علامه طباطبایی تفاوتهای زن و مرد را به طبیعت برمیگرداند و معتقد است که احکام اعتباری باید بر اساس طبیعت انسان تنظیم شوند؛ زیرا حیات اجتماعی انسان بر هدایت طبیعت او مبتنی است. علامه با این نگاه، میکوشد عقلانیتی برای تفاوتهای حقوقی میان زن و مرد ارائه کند، اما به نظر میرسد در تبیین دقیق این عقلانیت موفق نبوده است.
▫️اگر سخنان علامه را در بستر فکری خود بخوانیم، درمییابیم که او در پی عقلانیسازی شریعت نیست، بلکه میخواهد پیوند میان تکوین و تشریع را نشان دهد. اگر بپذیریم علامه به دنبال ترکیب الهیات و عقلانیت است، دیگر نمیتوان او را صرفاً طبیعتگرا دانست.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43699
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#جنسیت
#قم
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰بررسی فقهی «ترور» در اندیشه امامیه/ نسبت «ترور» و «ارهاب» در فقه امامیه از منظر آیات و روایات
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی «بررسی حکم ترور در فقه امامیه» با حضور آیتالله سیدمحمد نجفی یزدی؛
▫️کلمه ترور نه عربی است و نه فارسی، بلکه ریشه فرانسوی دارد و در اصل به معنای ایجاد وحشت و ترس در جامعه است. البته در کاربرد امروزی، یکی از مصادیق آن قتل ناگهانی یا غافلگیرانه است. از نظر لغوی، ترور به معنای ارعاب و خوفافکنی است، اما در فقه اسلامی باید دید آیا این واژه و مصداقش با مفاهیمی چون ارهاب یا فتح در قرآن و سنت ارتباط دارد یا نه.
▫️اسلام استفاده از عامل ترس را برای دفاع مشروع و بازدارندگی تجویز کرده است، نه برای ستم یا قتل غافلگیرانه بیدلیل. بنابراین باید میان ارهاب مشروع که هدف آن جلوگیری از تجاوز و ظلم است و ترور که اقدامی شخصی و فاقد مجوز شرعی است، تفاوت نهاد. حکم ترور، از سنخ احکام حکومتی است و تشخیص مصادیق آن در دایره ولایت فقیه و نظام اسلامی قرار میگیرد. ما در این جلسه درباره حکم فقهی و اولیه آن بحث میکنیم نه احکام حکومتی و اجرایی.
▫️در تاریخ صدر اسلام، پیامبر اکرم(ص) در مواردی خاص دستور قتل ناگهانی برخی افراد مفسد و فتنهگر را صادر کردهاند؛ کسانی که با اقدامهای تبلیغی یا توهین به مقدسات، امنیت جامعه اسلامی را تهدید میکردند. این موارد در منابع اهل سنت و شیعه فراوان است.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43707
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#حکمرانی
#قم
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰نسبت نهاد علم با تحولات فکری و تمدنی ایران معاصر
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی «نهاد علم و ایران امروز» با حضور حجتالاسلام والمسلمین سعید مهدویکنی؛
▫️علوم اسلامی، علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی. بر اساس نظریه برخی بنیانگذاران این جریان، علوم انسانی اسلامی نه جایگزین علوم انسانی است و نه امتداد مستقیم علوم اسلامی؛ بلکه هویتی مستقل دارد که بر مبنای دو دسته گزاره دینی ــ گزارههای توصیفی (حقیقی) و گزارههای تجویزی (تشریعی) ــ شکل میگیرد. این گزارهها قدرت تولید دانش اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دارند؛ اما تحقق این ظرفیت تنها زمانی ممکن است که علوم انسانی و علوم اسلامی در موقعیت گفتوگوی معرفتی قرار گیرند.
▫️تولید کارگزار و مدیر، یک خروجی طبیعی تمام دانشگاههاست؛ زیرا هرم آموزش عالی در همه کشورها دارای قاعدهای گسترده (کارگزاران) و رأس محدود (نظریهپردازان) است. در این چارچوب، اگر بخش قابلتوجهی از فارغالتحصیلان در مدیریت اجرایی قرار میگیرند، لزوماً به معنای تغییر رسالت نهادی نیست، بلکه ناشی از واقعیتهای ساختار اجتماعی کشور است.
▫️ الگوی علم ترکیبی در ایران، هرچند با چالشهایی همچون تصویر رسانهای نادرست، ضعف عمومی علوم انسانی کشور و فاصله گرفتن از ایده اولیه مواجه شده، اما همچنان یکی از معدود الگوهای جدی برای پیوند میان دو سنت علمی بزرگ ــ حوزه و دانشگاه ــ محسوب میشود.
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43829
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#علوم_انسانی_اسلامی
#تهران
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com
🔰بازخوانی نقش دولت اسلامی در اقتصاد با تأکید بر الگوی عدالتمحور شهید صدر
🔻#گزارش_اختصاصی پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح از نشست علمی «نسبت دولت و اقتصاد در اندیشه شهید صدر» با حضور دکتر حسن سبحانی، استاد تمام اقتصاد دانشگاه تهران؛
▫️دولت در اندیشه شهید صدر، «دولت استمراردهنده حاکمیت خدا، پیامبر و اولیالامر» است، نه دولت برآمده از رأی اکثریت و ارزشهای جامعه مدرن. این تفاوت موجب میشود که وظایف دولت صدر، «بایدی» و برخاسته از نصوص شرعی باشد؛ در حالی که دولت مدرن حافظ ارزشهای اکثریت مردم است و «اراده عمومی» محور سیاستگذاری آن به شمار میرود.
▫️منطقهالفراغ فاصله میان «وضع موجود» و «وضع مطلوب» است؛ قلمرو تصمیمسازی دولت اسلامی برای مسائل جدید، تکنولوژیهای نو، و خلأهای قانونگذاری است؛ بر اساس این نظریه، دولت اسلامی مبسوطالیَد است و میتواند برای تحقق عدالت اجتماعی و تنظیم اقتصادی جامعه سیاستگذاری فعال داشته باشد.
▫️ از پساجنگ تاکنون، سیاستهای اقتصادی بر مسیر تعدیل ساختاری و الگوهای سرمایهداری حرکت کرده؛ این سیاستها فقیرزا بودهاند، نه فقرزدا؛ حتی اگر در برخی دورهها آمارهایی از کاهش فقر مطلق منتشر شده باشد، این نوسانات بهمعنای تغییر مسیر نیست؛ مسیر اصلی اقتصاد ایران از دهه ۶۰ تاکنون ثابت مانده و «ریلی که گذاشته شده، تغییر نکرده است.»
🌐 متن گزارش: https://ihkn.ir/?p=43852
_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_
#علوم_انسانی_اسلامی
#تهران
🔳 با پایگاه خبری علوم انسانی مفتاح همراه باشید
🆔 @meftahandishe_com