صوت این جلسه تقدیم شد 👆👆

خطای مغالطه‌ی بازمانده در مطالعات تاریخ اندیشه و مساله‌ی مجوزِ حکومتی ✍ابراهیم موسی‌پور بِشلی یکی دیگر از خطاهای رایج در مطالعات تاریخ اندیشه که می‌تواند کل یک تحلیل را دچار ایرادی اساسی کند این است که ما در جوامع بسته‌‌ای که سخن‌گفتن در آن آزاد نیست، صرفاً با بخش کوچکی از آن‌چه که فرد الف گفته و اجازه‌ی گفتنش را یافته، سروکار داریم. این بخشِ مجوزگرفته‌ از افکار او طبعا هرگز نماینده‌ی کلیت اندیشه و ذهنیات او نخواهد بود. یعنی هم‌چنین ما این‌جا با معضلِ نمایندگی هم مواجهیم. ازاین‌رو لازم است در هر قضاوتی تاکید کنیم که "فرد الف، بر اساس این بخش از سخنانش که با مجوز فلان مرجع حکومتی منتشر شده، بر آن است که...". نسبت‌دادن یک حکم به یک متفکر به‌صورت مطلق ممکن است در موارد زیادی به‌کلی غلط باشد. شاید گاهی استفاده از روش نقد متن پنهان کمک مختصری به ردیابی اصل اندیشه‌های فرد الف بکند ولی نمی‌توان با این روش شاکله‌ی اصلی تفکرات کسی را به‌طور قطع بازسازی کرد. مساله‌ی مجوز حکومتی همواره یک متغیر تعیین‌کننده در مطالعه‌ی تاریخ اندیشه باقی می‌ماند تا آن‌حد که گاهی ممکن است نگرش واقعی یک فرد اساساً با نگارشِ منتشرشده (مجوزگرفته)ی او متفاوت بلکه حتی متعارض باشد. شما به‌سادگی این تفاوت را همین امروز هم در مواجهه با بسیاری از استادان دانشگاه ملاحظه می‌کنید. نگرش‌ها و افکار و آرایی که از برخی استادان در سر کلاس‌ها یا در کتاب‌هاشان می‌شنوید و می‌خوانید گاهی با آن‌چه از هم‌ایشان در محفل‌های خصوصی می‌شنوید، از زمین تا آسمان فرق دارد. وقتی این تفاوت‌ها را در آرای متفکران زنده و معاصر خود می‌بینید، تصور کنید که مطالعه روی آرای متفکران صد و دویست و هزار سال قبل با در نظرگرفتنِ این نکته چه‌ وضعی خواهد داشت. بنابراین، مساله فقط این نیست که از یک طرف، حکومت با اعمال سانسور، اجازه‌ی انتشار افکار فرد الف را به‌صورت اصیل و کامل نمی‌دهد؛ بلکه در چنین جوامعی، علاوه بر آن‌که بخش‌هایی از آرا و افکار فرد الف، به دست مراجع حکومتی حذف یا تحریف می‌شود، بخش بزرگ دیگری از آرا و افکارش را خود او سانسور می‌کند. او درباره‌ی بسیاری از مقولات، اصلا حرفی نمی‌زند تا از دردسرهای آن حرف‌ها در امان بماند؛ درباره‌ی بسیاری از مقولات هم فقط حرف‌هایی را بیرونی می‌کند که مجوزگرفتن و انتشارش، ممکن باشد. به‌این‌ترتیب، شاید بتوان با قدری اغراق چنین گفت که در مطالعه‌ی اندیشه‌های فرد الف، آن‌چه نگفته ظاهرا مهم‌تر است از آن‌چه گفته! گواین‌که متاسفانه به لحاظ روش‌شناسی مطالعات تاریخ اندیشه، فرمول قابل‌اعتمادی برای این شیوه‌ از مطالعه‌ وجود ندارد. اما تاریخ اجتماعی اندیشه در این زمینه می‌تواند کمک مختصری بکند. مطالعه‌ی تاریخ اجتماعیکِ زندگی‌نامه‌ی متفکران (اگر اسناد و داده‌های کافی برای چنین مطالعه‌ای در دسترس باشد) دست‌کم شرایط و اوضاع سیاسی و اجتماعی و طبعا شدت سانسور حکومتی یا خودسانسوری‌ او را برای ما آشکار خواهد ساخت و به‌این‌ترتیب ما را از ارائه‌ی حکم‌های مطلق و به پیروِ آن تا حدی از در افتادن در خطای انتساب (نک. یادداشتِ معضل انتساب در تاریخ اندیشه ) در امان نگاه خواهد داشت. #تاریخ_اندیشه #ویژه_متخصصین 🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛

🌸سلام و عرض ادب خدمت همه عزیزان در حال انجام کاری پژوهشی در زمینه سوگ هستیم که ان‌شاءالله بتوانیم در آینده‌ای نه‌چندان دور بستری فراهم کنیم برای حال خوب همه هم‌وطنانمان. دوستان بزرگوار! ممنون می‌شویم به این پرسش‌نامه با دقت و حوصله پاسخ بدهید و برای ما ارسال کنید. هم‌چنین لطف شما را ارج می‌نهیم اگر آن را برای همه آشنایان دیگری که دسترسی دارید، بفرستید و از آن‌ها بخواهید با پر کردن این پرسشنامه و ارسالش، یاری‌رسان علم و پژوهش باشند. پیشاپیش از همکاری همه شما خوبان صمیمانه سپاسگزاریم https://survey.porsline.ir/s/9YtEBkXT

مازندرانیها از همان اول، شیعه متولد شدند... 🔰رهبر معظم انقلاب : مازندرانی ها رفتند یمن جنگنیدن و شیعه را پایدار کردند ...سلام مرا به مازندرانی ها برسانید #ویژه_علاقه‌مندان 🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛

گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره برگزار می‌کند: « کارگاه سیره پژوهی » 🔺 سرفصل‌ها 👈🏻 مفهوم‌شناسی سیره و جایگاه آن در تاریخ پژوهی 👈🏻 منابع استنباط سیره 👈🏻 روش‌شناسی استنباط سیره 👈🏻 چگونگی باب‌بندی سیره 👈🏻 نقش سیره در اسلامی‌سازی علوم انسانی 🔹 ارائه‌دهنده: حجت‌الاسلام دکتر جواد سلیمانی امیری 🕰 زمان ۱۸ بهمن ماه ۱۴۰۳ ساعت ۸ الی ۱۲ 📌 مکان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره / طبقه منفی ۲ / سالن اندیشه ✍️ برای ثبت نام در دوره به شماره ۰۹۰۳۹۱۵۰۶۲۸ (آقای رجبی) در پیام رسان ایتا پیام داده شود. 🖇 لینک شرکت در کارگاه events.iki.ac.ir ـــــــــــــــــ روابط‌عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ـــــــــــــــــ 🖥 @iki_ac_ir

جهت یادآوری: دوستانی که فرصت دارند ، این کارگاه را از دست ندهند 🌹

📚بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان ✍️ یدالله مقدسی یکی از بهترین کتاب‌های تحقیقی درباره تاریخ دقیق #ولادت و #شهادت معصومان #ویژه_محققین #ویژه_علاقه‌مندان  🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛

جستاری در پیش‌نیازهای مطالعات نظری تاریخ ✍ محمد صادق رجبی از مباحث مهم در تاریخ‌پژوهی، مطالعات نظری تاریخ است ؛ مطالعاتی که برخواسته از تأملاتی نظری و مفهومی حول دانش تاریخ است. مطالعات نظری تاریخ ، به دنبال پاسخ به پرسش‌هایی حول دانش تاریخ است که پاسخِ به این سوالات ، خارج از مرزبندی دیسیپلینی دانش تاریخ است؛ لذا معرفت‌های برآمده از مطالعات نظری تاریخ ، معارفی مندمج از چندین معرفت دیگر است که در راستای پاسخگویی به این سوالات، حاصل شده‌اند. با توجه به این ، برای پژوهندگان مطالعات نظری تاریخ ، گریزی از فراگیری یکسری از علوم ، به عنوان پیش نیازهای دانشی ، نیست علومی که به عنوان پیش نیاز برای مطالعات نظری تاریخ لازم بلکه ضروری است ، به قرار زیر است: ۱ـ معرفت شناسی ۲ـ فلسفه غرب ۳ـ فلسفه علم ۴ـ فلسفه اسلامی ۵ـ تاریخ فلسفه غرب ۶ـ فلسفه علوم انسانی ۶ـ فلسفه علوم اجتماعی ۷ـ روش‌ تحقیق در علوم اجتماعی ۸ـ مبانی علم جامعه شناسی ۹ـ مبانی علم سیاست در این میان ، سه دانش «معرفت‌شناسی»،«فلسفه‌علم»،«فلسفه‌غرب» از اهمیت مضاعفی برخودار می باشند؛ و فراگیری آنها ضروری قطعی است. بعد از این سه دانش ، اولویت با «تاریخ‌فلسفه‌غرب»،«فلسفه‌علوم انسانی» است. دیگر دانش‌ها ، نیز لازم است فراگرفته شوند ، اما از لحاظ اهمیت فراگیری در درجه پایین‌تری نسبت به دو سه مورد فوق‌الذکر قرار دارند. وجه اهمیت معرفت‌شناسی در این است که اساسا در مباحث نظری تاریخ ، مخصوصا فلسفه علم تاریخ به دنبال پاسخگویی به سوالاتی است که متوجه اصل معرفت‌های تاریخی هستند؛ لذا لازم است با دانش معرفت‌شناسی که موضوع آن بررسی شناخت های بشری است، آشنا بود. در خصوص چرایی فراگیری فلسفه علم باید گفت ، پاسخ به سوالات مطرح شده در باب علم تاریخ ، نوعا در سنت‌ها و پارادایم‌هایی است که تلقی خاصی از علم را ارائه کرده‌اند مثل اثبات‌گرایی(پوزیتیویسم) ، ابطال‌گرایی ، پارادایم انتقادی و.... طبیعتا پرسش از نفس علم تاریخ و به تبع پاسخ به آن ، ارتباط بی بدیلی با تلقی پژوهنده از مقوله علم دارد؛ و اینکه علم را بر اساس چه پارادایمی فهم می کند؟ مضاف بر اینکه ، فلسفه علم تاریخ ، به عنوان مهمترین حوزه مطالعات نظری تاریخ ، خود شاخه‌ای از فلسفه مضاف است. از سویی دیگر ، تلقی فلسفی از علم ، در بستر فهمی فلسفی صورت گرفت. لذا آشنا بودن با فلسفه غرب ، برای آگاهی از نظرات فلاسفه غربی به هستی عالم و همچنین مقوله شناخت ضروری است. از جانبی دیگر ، فلسفه نظری تاریخ ، به لحاظی ، یکی از زیرشاخه‌های فلسفه است ، و برای پرداختن به آن و بررسی نظرات اهالی این دانش مثل فلسفه تاریخ هگل ، مارکس و ... مستلزم آگاهی از نظرات آنها در این خصوص است. لذا فراگیری تاریخ فلسفه غرب هم از پیش نیازهای مهم مطالعات نظری تاریخ است. هم‌چنین ،‌ تاریخ در منظومه علوم بشری ، در طبقه علوم انسانی قرار می گیرد ، لذا قبل از فهم دقیق مقوله علم تاریخ ، کسب یک تلقی مختار در باب علوم انسانی ، چیستی و روش آنها ، ضروری است؛ تا ذیل این تلقی مختار ، علم تاریخ به عنوان یکی از علوم انسانی مورد بازشناسی قرار گیرد. برخی از مباحث چالش برانگیز در تاریخ‌پژوهی مثل رابطه دانش تاریخ با ارزش‌ها ، مادی‌انگاری دانش تاریخ ، سکولار بودن یا نبودن دانش تاریخ و ‌... در یک نگاه فراتر ، در خصوص تمامی علوم انسانی مطرح است. لذا بهتر است منازعات مفهومی در این دست مسائل را ، در یک سطح کلان‌تر نیز، بکاویم. همچنین، یکی از مباحث مهم در دانش تاریخ ، بحث تبیین در تاریخ است؛ که(متاسفانه) بسیار وام گرفته از ادبیات علوم اجتماعی است. لذا آشنایی با روش تحقیق در علوم اجتماعی و همچنین فلسفه علوم اجتماعی ضروری است. علاوه بر همه این‌ها ، تاریخ بازگو کننده کنش‌های فعال آدمی در عرصه‌های سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و.... است. لذا جا دارد تاریخ پژوهان آشنایی ولو اجمالی با دانش‌های دیگر ، از جمله علوم سیاسی و جامعه شناسی پیدا کنند؛ مخصوصا پس از شکل گیری مکتب آنال ، که تاکید ویژه‌ای بر جنبه‌های میان‌رشته‌ای تاریخ و دیگر علوم داشت ؛ و تاریخ سنتی را به نوعی ملغی‌ اعلام کرد. برخی از مبانی دانش تاریخ ، وام گرفته از سنت‌های فلسفی غربی است؛ که جا دارد به وسیله فلسفه اسلامی مورد بازخوانی قرار گیرند؛ و این از مغفول‌ترین جنبه‌های مطالعات نظری تاریخ است. تذکرات مهم: اول اینکه ؛ لزومی ندارد مورخ در موارد ذکر شده متخصص شود ، بلکه به میزانی که مرتبط با مطالعات نظری تاریخ باشد ، کافی است. نکته آخر و مهم اینکه ، اگر بنا بر آغاز مطالعات در این موارد ذکر شده را دارید ، توصیه اکید بنده این است که حتما حتما از کتب تالیفی مقدماتی در این خصوص استفاده کنید. کتب ترجمه‌ای نوعا از غموض و پیچیدگی‌هایی برخوردارند که اغلب جز سردرگمی نوآموز، نتیجه‌ای ندارند. #ویژه‌ـمحققین  🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛

باسلام و عرض ادب و احترام. با عنایت به الطاف حضرت حق، ان شاء‌الله دوره «مقدمه‌ای بر علم تاریخ» با محوریت کتاب روش پژوهش در تاریخ شناسی، تألیف دکتر حسن حضرتی، بصورت آفلاین در این کانال برگزار خواهد شد. این دوره، که به درخواست جمعی از دانشجویان و تاریخ‌دوستان گرامی برگزار می گردد، برای آشنایی کلی با دانش تاریخ ، روش تحقیق و متدولوژی این علم و... می‌باشد؛ مباحثی که به نظر می‌رسد آشنایی اولیه و کلی با آن‌ها قبل از ورود به دانش تاریخ لازم بلکه ضروری است. ان شاء الله در این خصوص، در جلسات ابتدایی، بطور کامل سخن گفته خواهد شد. علت برگزیدن این کتاب، وزان مطالب، جایگاه علمی مؤلّف، و مختصر بودن آن است.(البته این به معنای تأیید تمامی مطالب آن نمی‌باشد، و رویکرد ما بحث نقادانه خواهد بود) طرح اولیه، بحث آزاد بود؛ منتهی پس از لحاظ ملاحظاتی تصمیم بر این شد که به جهت یکپارچه سازی مطالب و استفاده از مطالب این کتاب، محتویات ارائه شده، حول مطالب و سرفصل های این کتاب بیان گردند. به هیچ روی مدعی صحت و اتقان مطالب بیان شده نیستیم، ولی این دوره را برای تمامی تاریخ‌دوستان پیشنهاد می‌کنیم. #ویژه‌ـ‌علاقه‌مندان  🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛

👇👇👇👇

#مقدمه‌ـ‌علم‌ـ‌تاریخ جلسه اول 📚 مباحث مطرح شده: آشنایی با اصطلاحات: ـ مبانی علم تاریخ ـ روش تحقیق در تاریخ ـ روش شناسی علم تاریخ ـ فلسفه علم تاریخ ـ فلسفه نظری تاریخ  🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛

تأملی در رابطه دانش تاریخ و پدیده نوبنیاد هوش مصنوعی ـ بخش اول ✍ محمد صادق رجبی قبل از آغاز سخن می‌بایست این ادعا را مطرح کرد ، که اساسا شکل گیری علوم ، و به دنبال آن نظم یافتن پاره‌ای از معرفت‌های مشترک‌الموضوع حول یک موضوع کلی واحد ، و تبدیل آنها به یک رشته علمی (Discipline) ؛ بر اساس نیاز سنجی‌هایی بوده است که رفع یا دفع برخی از نیازهای علمی یا عملی حیات بشری را در گروه آن حوزه دانشی می‌دیده است. بنابراین در کارزار کنونی علوم ، دانش‌هایی بیشترین ارج و قرب را ، حداقل حسب ظاهر ، در جوامع بشری دارند که بیشترینِ نیازهای بشری را پاسخگو باشند. لذا شاهد نوعی تفوق و غلبه برای حوزه‌های دانشی علوم تجربی هستیم ، تا جایی که برخی، علم را اساسا به معنای تجربی(Science) دانسته و غیر آن را شبه‌علم یا علم‌نما می‌پندارند ؛ که فارغ از سقم این نگاه ، می توان ریشه آن را در ملموس بودن دستاوردهای دانش‌های تجربی در سطح زندگی بشر دانست. همین مسئله باعث این شده تا کرسی‌داران علوم مختلف ، حسب اقتضائات جدید حیات بشری ، نوعا دست به یک بازخوانی مفهومی در دانش خود بزنند ، و آن را به گونه‌ای بازسازی یا باز تعریف کنند که یافته‌های آن بیشترین ارتباط را در پاسخگویی به نیازهای بشری داشته باشد ، و بتواند او را در مواجهه با پدیده‌‌های جدید یاری کند. قطعا دانش تاریخ نیز از این مسئله مستثنی نیست... یکی از پدیده‌های نوبنیاد که بشر امروزی خود را در مواجهه با آن می بیند ، مقوله هوش مصنوعی است ؛ چیزی که نه صرفاً یک پیشرفت علمی ساده با گسترده محدود ، بلکه جهشی عظیم در ساحت تکنولوژی است که اساس و بنیاد حیات بشری را تغییر می‌دهد به گونه‌ای که شاید بتوان آن را سرنقطه‌ای برای آغاز یک انقلاب علمی دانست! و جهان بشری را به قبل و بعد آن تقسیم کرد! این امر از یک سو ، و هیجان آکنده از کنجکاوی بشر در استفاده از آورده‌های این امر نوظهور از سویی دیگر ، باعث شد تا حوزه‌های مختلف دانشی به شرح ،‌ توضیح ، تبیین و چرایی هوش مصنوعی از جهات مختلف بپردازند؛ چه اینکه نوپدید و نوبنیاد بودن آن ، باعث شده تا بشر بیشترین احساس نیاز را در تعیین راهبردها در قبال چگونگی برخورد با آن را داشته باشد؛ از این رو عالمان دانش‌های مختلف سعی کرده‌اند بر اساس مبانی و مسائل حوزه دانشی خود ، هوش مصنوعی را مورد واکاوی قرار داده و به نتایجی دست یابند که بشر را در مواجهه با این پدیده جدید یاری کنند؛ مثل مبانی فلسفی هوش مصنوعی و.... نکته مهمی که باید بدان توجه داد این است که بحث ارتباط علوم با هوش مصنوعی ، به طور کلی به دو صورت قابل تصور است: ۱ـ گاهی بحث بر سر کاربست هوش مصنوعی در هر حوزه دانشی است؛ این بحث شامل مواردی مثل چگونگی و کیفیت استفاده از هوش مصنوعی در حل مسائل یک علم ، چالش‌های موضوعی‌ و محتوایی علوم بر اثر استفاده از هوش مصنوعی در شناسایی سوژه‌های مطالعاتی و حل آنهاست. این بحث هرچند بسیار مهم و درخور توجه است ، اما محور این نوشتار نیست. ۲ـ گاهی نیز بحث بر‌ سر مطالعه هوش مصنوعی توسط علوم (به عنوان یک سوژه مطالعاتی) است. در این حالت ، نه بحث کاربرد هوش مصنوعی در درون یک علم ، بلکه مطالعه هوش مصنوعی توسط یک حوزه دانشی به عنوانِ موضوعی از موضوعات مطالعاتی‌ـ.تحقیقاتی آن دانش است. به عبارت ساده‌تر ، در این صورت بحث بر سر چگونگی استفاده از هوش مصنوعی در یک علم ( آنگونه که در صورت اول مطرح بود ) نیست ، بلکه بحث در مطالعه خود هوش مصنوعی توسط یک علم ، بر اساس مبانی و مسائل آن علم است. محور این نوشتار ، جهت دوم است ؛ یعنی به دنبال این است که علم تاریخ چگونه می‌تواند هوش مصنوعی را در منظومه معرفتی خود مورد مطالعه قرار دهد؟ و به یافته‌هایی برسد که بشر را در مواجهه با آن یاری کند... شاید در وهله نخست اساسا این بحث از جهت امکانی مورد استبعاد قرار گیرد ، یعنی ادعا شود که اساسا مطالعه هوش مصنوعی توسط تاریخ ممکن نیست ، چون هوش مصنوعی یک پدیده نوظهوری است که هیچ ریشه‌ای در گذشته ندارد تا محور مطالعه دانش تاریخ قرار گیرد! این ملاحظه هرچند در بدو امر قابل تأمل به‌نظر می‌رسد ، ولی با توضیحی‌ که در ادامه در خصوص چگونگی مطالعه هوش مصنوعی توسط تاریخ ، خواهد آمد ، خود به خود مناقشه در امکان آن هم رنگ خواهد باخت. پایان بخش نخست ( ادامه در تکست بعدی) 🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛