🔺
📝 نقد و بررسی: محمود صادقی
📰 چکیده:
کتاب «واکاوی سینمای دینی و نظام مسائل فقه هنر هفتم» نوشته علی نهاوندی، پژوهشی است در حوزه فقه هنر با تمرکز بر سینمای دینی و مسائل فقهی پیرامون هنر هفتم. کتاب در دو بخش اصلی تدوین شده است؛ بخش اول به نقل دیدگاههای رهبران انقلاب اسلامی و فقیهان برجسته درباره جایگاه و رسالت سینمای دینی اختصاص دارد، و بخش دوم به فهرستبندی جامع مسائل فقهی مرتبط با سینما میپردازد.
نویسنده صرفاً به ارائه فهرستی از مسائل فقهی اکتفا کرده و بررسی فقهی دقیق آنها را به آثار بعدی موکول نموده است.
🔎 معرفی اجمالی و ساختار کتاب:
این کتاب در ۲۰۴ صفحه و در سال ۱۴۰۰ش توسط مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در قم منتشر شده است و دارای سه بخش اصلی است:
📌 بخش اول: سینمای دینی از نگاه اندیشمندان شیعی
فصل اول: دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی ایران (امام خمینی و آیتالله خامنهای) درباره سینما؛ این فصل شامل یازده رسالت سینمای اسلامی از دیدگاه امام خمینی مانند اصلاح ملت و تربیت جوانان، و همچنین مصاحبه مفصل با آیتالله خامنهای درباره اهمیت و جایگاه سینما است (ص ۲۳-۴۴).
فصل دوم: بررسی دیدگاه فقیهان و اندیشمندان معاصر مانند سید محمد حسینی بهشتی، جوادی آملی، مکارم شیرازی، مرتضی آوینی و محمدجواد فاضل لنکرانی درباره چیستی سینما، نقش آن در زندگی اجتماعی و فرهنگی، عفتورزی و الگوسازیهای سینمایی (ص ۴۸-۱۲۳).
در پایان این بخش، نویسنده ۹ ملاک مهم سینمای دینی را استخراج کرده که از جمله آنها میتوان به توحیدگرایی، ولایتمداری، اخلاقمداری، عرفانگرایی و مخالفت با لذتهای نامشروع اشاره کرد (ص۱۲۳-۱۲۵).
📌 بخش دوم: نظام مسائل فقهی سینما در چهار فصل
1️⃣ مسائل فقهی مربوط به تولید اثر سینمایی
شامل ۱۰۲ مسئله فقهی نظیر اختلاط زن و مرد در تولید فیلم، موسیقی و غنا، پوشش بازیگران، سانسور، دروغگویی، تماس با نامحرم، تقلید صدا، تبلیغ خرافات، آرایش توسط نامحرم، سینمای خانگی، تبلیغ ادیان منحرف، رقص، مشروبخواری و قمار (ص ۱۳۲-۱۴۰).
2️⃣ مسائل فقهی مربوط به مخاطبان سینما
شامل ۳۷ مسئله مانند تماشای تصاویر زنانه نامناسب، فیلمهای مبتذل، موسیقی لهوی، نگاه به زنان نامحرم و آثار انحرافی در فیلمها (ص ۱۴۳-۱۴۶).
3️⃣ مسائل فقهی مربوط به تجارت در سینما
۱۰۹ مسئله مانند اختصاص وجوهات شرعی، پارتیبازی، خرید و فروش فیلمهای غیرمجاز و کپی، مالکیت تولیدات خانگی، دستمزد بازیگران و بدلکاران، خسارت به اموال و دستمزد دوبله (ص ۱۴۸-۱۵۶).
4️⃣ مسائل کلان فقه سینما و سیاستگذاری سینمایی
این فصل به مبانی فقهی سینما (تصوری، تصدیقی، هستیشناختی، ارزششناختی)، قواعد فقهی نظیر وجوب نشر معارف دینی، حرمت اعانه بر اثم، قاعده تقیه، و محورهای فقهی مانند امنیت، تبلیغات، سیاست و فرهنگ میپردازد. همچنین مسائل سیاستگذاری و دغدغههای سینماگران از جمله مراقبت از ارزشهای ملی، پرهیز از ترویج ایدئولوژیهای غربی و توسعه فرهنگ دینی مطرح شده است.
📌 ضمائم:
در انتهای کتاب اصطلاحات رایج سینما و فیلمسازی بهصورت خلاصه و همچنین تقسیمبندی ژانرهای سینمایی آورده شده است (ص ۱۶۹-۱۹۷).
📌 نکات مهم و کلیدی کتاب:
• توجه ویژه به جایگاه تربیتی، اصلاحی و آموزشی سینمای دینی در نگاه امام خمینی و رهبر معظم انقلاب
• ارائه گستردهترین فهرست مسائل فقهی مربوط به حوزههای مختلف سینما، بدون ورود به استدلالهای فقهی
• بیان مبانی و قواعد فقهی ویژه هنر هفتم که برای اولینبار در قالب نظام مسائل فقهی سینما مطرح شده است
• بررسی ابعاد مختلف از تولید فیلم تا مخاطب و تجارت، با نگاهی فقهی منسجم
• استخراج ملاکهای دقیق برای تعریف و شناخت سینمای دینی از منظر فقه شیعی
📖 برای مطالعه بیشتر، و مشاهده متن کامل در دانشنامه فقه معاصر، کلیک کنید: 📥
#دانشنامه
#کتابشناسی
#سینمای_دینی
#فقه_هنر
#فقه_معاصر
🔗www.riicj.com
🔗eitaa.com/riicj_com
📖مرزبندی فقه تربیت
✍️مجید دانشفر
📚پرونده مبادی فقه تربیت / ۲
🔸حجتالاسلاموالمسلمین محمد دانشفر، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم و دانشآموختگان مدرسه فقهی امام محمدباقر (ع) این شهر است. وی که چند سالی است بهصورت متمرکز در فقه تربیت به پژوهش میپردازد.
در این مقاله اختصاصی، تلاش دارد تا مرزهای فقه تربیت با سایر ابواب و مفاهیم مشابه را بهصورت دقیق بیان کند.
🔹در این اثر باتوجهبه بستر پیدایش علوم و ضرورتهای حاکم بر آن و با مد نظر قرار دادن سبکهای مختلف استنباط در فقه و همچنین توجه به عنصر اعتبار در تدوین علوم، طرحی برای مرزبندی وضعیت مطلوب دانش «فقه تربیت» ارائه شده است. همچنین اقتضائات وضعیت موجودِ دانش فقه در ورود به عرصه تربیت باتوجهبه دو سبک استنباط واقعگرا و حجیتگرا، بررسی شده است.
مشاهده متن کامل مقاله اختصاصی:🔻
https://riicj.com/news/6140/
🔖 #پرونده_علمی
#فقه_تربیت
#فقه_معاصر
🔗www.riicj.com
🔗eitaa.com/riicj_com
📢 معرفی بخش جدید: «سؤال فقه معاصر»
🙏 سلام و عرض ادب به همراهان گرامی،
🗓 دهم هر ماه، در کانال پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بخشی تازه با عنوان «سؤال فقه معاصر» راهاندازی میشود؛ جایی برای طرح پرسشهای علمی و پژوهشی مرتبط با متون دینی، فقهی و اصولی. هدف ما ایجاد فضایی برای تأمل، بررسی و گفتوگوی تخصصی میان پژوهشگران، محققان و علاقهمندان حوزه فقه معاصر است.
❓ در هر شماره ماهانه، یک سؤال با محوریت موضوعات روز مطرح میشود و از شما دعوت میکنیم دیدگاههای مستند و علمی خود را ارسال نمایید. پاسخهای برتر، همراه با نام نویسندگان، در کانال منتشر خواهد شد.
📜 سؤال شماره اول (دهم مردادماه):
در آیات ۷۸ و ۷۹ سوره انبیاء به داستان داوری میان حضرت داود و حضرت سلیمان (علیهماالسلام) اشاره شده است؛ جایی که هر دو از حیث علم و حکمت ممتازند، اما رأی حضرت سلیمان به عنوان رأی برتر پذیرفته شده است.
• از منظر فقهی و اصولی، این آیات چه نکاتی درباره امکان اختلاف در اجتهاد، پذیرش نظر اقوی، فتوای معیار و جایگاه قضاوت پیامبران در امور دنیوی منتقل میکند؟
• آیا میتوان این داستان را نمونهای قرآنی در تأیید مشروعیت اختلافات فقهی دانست؟
✍️ از همه علاقهمندان دعوت میکنیم پاسخهای خود را تا آخر مرداد ماه به صورت فایل WORD و یا PDF ارسال و همراه ما در این گفتمان علمی باشید.
🌟 امید است این بخش بستری موثر برای ارتقای فهم فقهی و گسترش مباحث پژوهشی فراهم آورد.
با احترام،
مدیریت کانال پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
🔖 #سؤال_فقه_معاصر
#فقه_معاصر
🔗 www.riicj.com
🔗 eitaa.com/riicj_com
✳️عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد جامعه المصطفی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر مطرح کرد:
📖ابعاد فقهی مردمیسازی اقتصاد
📚پرونده زوایای فقهی مردمی سازی اقتصاد / 2
🔸مردمیسازی اقتصاد اگرچه به واسطه طرح در کلام رهبر معظم انقلاب اسلامی، بسیار به گوش خورده است؛ اما کمتر گفتگوی علمی پیرامون آن صورت گرفته است. در این میان، بحث از ابعاد فقهی مردمیسازی اقتصاد، بهغایت کمیاب است. حجتالاسلاموالمسلمین دکتر سید حمید جوشقانی، دبیر گروه فقه اقتصاد پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر، به بیان ابعاد فقهی مردمیسازی اقتصاد پرداخته است. مشروح این گفتگو، بهقرار زیر است:🔻
https://riicj.com/news/6145/
🔖 #پرونده_علمی
#فقه_اقتصاد
#فقه_معاصر
#مردمی_سازی_اقتصاد
🔗www.riicj.com
🔗eitaa.com/riicj_com
🔺
📝 نقد و بررسی:
✍️ سید علی حسینینسب
📰 چکیده:
در کتاب «فقه فضای مجازی» فضای رسانهای با ویژگیهایی چون جهانیبودن، فرامکانی، فراتزمانی و دسترسی دائم معرفی شده و تأکید شده که بدون لحاظ تمام متغیرهای خاص فضای مجازی، تشخیص حکم فقهی دقیق ممکن نیست. نویسندگان معتقدند بسیاری از موضوعات چون رمزارزها، ارتباط مرد و زن، نمادها و استیکرها، نیازمند تبیین ویژه فقهیاند و رویکرد سنتی پاسخگوی آنها نیست.
🔎 معرفی و ساختار کتاب:
کتاب بهطور کلی در سه بخش تنظیم و منتشر شده است:
🧭 بخش اول: کلیات و مفاهیم پایه (صص ۱۹–۸۳)
📘 شامل چهار فصل درباره:
•مفهومشناسی فضای مجازی و تاریخچه آن
•نسبت فضای حقیقی و مجازی
•ضرورت فضای مجازی از منظر قرآن و طبقهبندی موضوعات
⚖️ بخش دوم: مبانی، اصول و قواعد فقه فضای مجازی (صص ۸۵–۱۳۳)
📙 سه فصل با محورهای زیر:
•روششناسی فقه فضای مجازی و اجتهاد شبکهای
•بررسی رسانه بهمثابه هنر ارتباطات تکنولوژیک
•قواعد عمومی و تخصصی فقهی قابل تطبیق بر فضای مجازی مانند قاعده حیازت، نفی سبیل، تدلیس و غیره
🔍 بخش سوم: بررسی موضوعشناسی فقهی مصادیق فضای مجازی (صص ۱۳۷–۲۷۵)
📗 شش فصل درباره مصادیق عملی مثل:
•مالکیتهای فضای مجازی، رمزارز، بازیهای آنلاین
•نقض حریم خصوصی، حجاب و اختلاط در فضای مجازی
•تحلیل استیکر و ایموجیها، معاملات آنلاین و تبلیغات مجازی
•روابط نامحرم در محیطهای چت و پیامرسان
•مباحث حقوقی و فقهی مرتبط با نشر محتوا و تبلیغ
📌 نکات مهم و برجسته کتاب:
• فضای مجازی بهمثابه یک قلمرو مستقل رسانهای نیازمند نگاه فقهی خاص است.
• اجتهاد شبکهای بهعنوان روششناسی جدید فقه فضای مجازی مطرح شده است، شامل توجه به مسئلهشناسی، حکمشناسی و تعامل اجتماعی کلان.
• قواعد فقهی متنوع از جمله ید، حیازت، تدلیس، حرمت انتشار کتب ضاله در فضای مجازی تعریف و تطبیق داده شدهاند.
• تحلیل مواردی نظیر مالکیت فکری، امنیت اطلاعات، اجتناب از جعلیات، تجسس و انتشار اطلاعات خصوصی افراد.
• بررسی رمزارزها با توجه به قاعده نفی سبیل و تحلیل حکم اولیه و ثانویه آنها.
• نگرش فقهی به ارتباط نامحرم—خصوصاً گفتوگوهای خصوصی—ضمن تأکید بر شرایط خاص، در بسیاری موارد بهصورت مشروط مجاز دانسته شده است.
• نقش ایموجیها و استیکرها بهعنوان حامل پیام فقهی بررسی شده است.
• تحلیل تبلیغات مجازی، مخاطبان فیک، درآمد رسانهای و قاعده غرر و اعانه بر اثم برای قضاوت فقهی آنها.
🏁 جمعبندی:
این کتاب گامی مهم در توسعه فقه معاصر و تطبیق آن با فضای رسانهای مدرن است. دیدگاه اجتهادی و شبکهای، همراه با بررسی دقیق قواعد فقهی و مسائل نوظهور فضای مجازی، آن را اثری کاربردی و راهگشا در پژوهش فقه فضای مجازی کرده است.
📢 برای مطالعه بیشتر به دانشنامه فقه معاصر مراجعه کنید.
#دانشنامه
#کتابشناسی
#فقه_فضای_مجازی
#فقه_معاصر
🔗www.riicj.com
🔗eitaa.com/riicj_com
📰 دانشنامه فقه معاصر: مجسمهسازی
✍️ نویسنده: حمزه احمدی
❓ مجسمهسازی چه جایگاهی در فقه اسلامی دارد؟
⚙️ مجسمهسازی از مسائل مهم فقه معاصر است که با توجه به رواج آن در عرصههای فرهنگی، هنری و آموزشی، موضوع بازاندیشی فقهی قرار گرفته است. اغلب فقیهان شیعه و اهلسنت، با استناد به روایات و اجماع، ساخت مجسمه موجودات جاندار (ذیروح) را حرام دانستهاند و تنها برخی موارد خاص را مستثنی کردهاند. از جمله این استثنائات، ساخت مجسمه برای آموزش پزشکی، ساخت با دستگاه، یا ساخت مجسمههای ناقص مانند نیمتنه است.
📜 مجسمهسازی در منابع فقهی عمدتاً ذیل ابواب نماز و مکاسب مطرح شده و عنوان مستقل نداشته، اما از زمان شیخ مفید و بهویژه در آثار متأخر مانند «المکاسب» شیخ انصاری، بهصورت گستردهتری بررسی شده است.
📚 فقیهان برای حکم شرعی مجسمهسازی به روایات، اجماع و ملاکهایی مانند بتپرستی، تشبه به خالق و گمراهی استناد کردهاند، اما تفسیر روایات نهی از تصویر و تمثال در میان آنها متفاوت است.
🔹 درباره خرید و فروش و نگهداری مجسمه، دیدگاهها متفاوت است. بیشتر فقیهان آن را جایز میدانند، ولی گروهی از فقیهان آن را نیز مشمول حکم حرمت کردهاند. همچنین درباره وجوب از بین بردن مجسمههای موجود، اختلاف نظرهایی وجود دارد.
🔍 مجسمهسازی با توجه به پیوندش با هنر، آموزش، فرهنگ و تبلیغات دینی، یکی از موضوعات محوری در فقه معاصر محسوب میشود که همچنان محل بررسی و بازنگری اجتهادی است.
📚 برای مطالعه متن کامل مقاله 📥 کلیک کنید.
#دانشنامه_فقه_معاصر
🔗 www.riicj.com
✳️🔹رئیس دانشگاه باقرالعلوم، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
📖فقه هم در ساحت هدف و هم در ساحت فرآیند، میتواند به سیاستگذاری منابع طبیعی کمک کند
📚پرونده حکمرانی در حفظ و حراست از منابع طبیعی از دیدگاه فقه امامیه / 2
🔸حجتالاسلاموالمسلمین دکتر سید احسان رفیعی علوی، پیش از آن که به معاونت آموزش و سپس ریاست دانشگاه باقرالعلوم منصوب شود، سالها در زمینه فقه منابع طبیعی از قبیل فقه نفت و فقه گاز به پژوهش پرداخته است. با او پیرامون فقه و سیاستگذاری برای حفظ منابع طبیعی به گفتگو پرداختیم.
🔹او معتقد است دانش فقه هم در حوزه بیان بایدها و نبایدها و هم در عرصه اجرای احکام، میتواند به دانش سیاستگذاری یاری رساند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با رئیس دانشگاه باقرالعلوم (ع)، در پی میآید:🔻
https://riicj.com/news/6149/
🔖 #پرونده_علمی
#فقه_معاصر
#فقه_منابع_طبیعی
🔗www.riicj.com 🔗eitaa.com/riicj_com
☰ دانشنامه فقه معاصر: کتابشناسی
🏢 جرمانگاری معاونت در فضای سایبر از منظر فقه و حقوق (کتاب)
✍️ نویسندگان: مرتضی چیتسازیان، محمد رسایی و میثم عباسی لاهرودی
📚 موضوع: فقه فضای مجازی
📝 سبک: گزارشی-تحلیلی، فقه استدلالی
🗣 زبان: فارسی
📖 تعداد صفحات: ۱۵۸
🏠 ناشر: چتر دانش
📍 محل نشر: تهران
📅 تاریخ نشر: ۱۴۰۱ شمسی
🖨 نوبت چاپ: اول
🔻
🔺
📝 نقد و بررسی: محمود صادقی
📰 چکیده:
🔍 این کتاب به بررسی معاونت در جرایم سایبری از منظر فقه و حقوق میپردازد و با تحلیل دیدگاههای فقها و حقوقدانان، مفهوم معاونت، جرم و فضای سایبر را واکاوی میکند.
🏗 ساختار کتاب:
کتاب شامل سه فصل اصلی است:
1️⃣ فصل اول: فصل اول، تعاریف کلیدی و تفاوت مفاهیم معاونت، شراکت و سبب بررسی شده است. مفاهیم معاونت، جرم، فضای سایبر و جرایم سایبری با بررسی دیدگاه فقها و حقوقدانان، تفاوت معاونت با شراکت و سبب.
2️⃣ فصل دوم: حرمت اعانه بر اثم با استناد به قرآن، روایات، عقل و اجماع و شرایط تحقق معاونت در جرم توضیح داده شده است. همچنین مباحثی مانند مقدمه حرام و قاعده لاضرر در فضای مجازی تحلیل شدهاند.
3️⃣ فصل سوم: به تحلیل حقوقی معاونت در جرایم سایبری، شرایط قانونی تحقق معاونت و دستهبندی انواع جرایم اینترنتی اختصاص دارد.
📌 نکات مهم کتاب:
کتاب «جرمانگاری معاونت در فضای سایبر از منظر فقه و حقوق» بهطور جامع نشان میدهد که معاونت و کمک به وقوع جرایم سایبری، تحت عنوان «اعانه بر اثم» از نظر فقهی و حقوقی حرمت دارد و مستند به آیات قرآن، روایات اهل بیت (ع)، عقل و اجماع است.
نویسندگان با بررسی دقیق شرایط تحقق معاونت، قاعده «مقدمه حرام» و قاعده «لاضرر» اثبات میکنند که هر گونه کمک، حمایت یا مشارکت در انجام گناه و جرم در فضای مجازی، حتی بدون مباشر بودن در جرم، موجب مسئولیت کیفری و حرمت شرعی است.
🔎این دیدگاه بهویژه اهمیت برخورد با جرایم نوظهور سایبری را از منظر فقهی و حقوقی نمایان میسازد و خلأهای قانونی و شرعی در این حوزه را پر میکند.
• بررسی تفصیلی قاعده «اعانه بر اثم» و مستندات آن از قرآن، روایات و عقل
• تبیین شرایط تحقق معاونت در اثم شامل علم، قصد مجرمانه و تحقق گناه
• بحث گسترده درباره حرمت مقدمه حرام در فضای مجازی
• تأکید بر قاعده لاضرر در منع معاونت در جرایم سایبری
• شرح حقوقی و تحلیل مسئولیت کیفری معاونت در فضای سایبر و طبقهبندی جرایم اینترنتی (هک، جاسوسی، جعل، تخریب، سرقت اینترنتی و …)
📢 برای مطالعه بیشتر به دانشنامه فقه معاصر مراجعه کنید.
#دانشنامه
#کتابشناسی
#جرایم_سایبری
#فقه_حقوق
#فقه_معاصر
🔗 eitaa.com/riicj_com
🔗www.riicj.com
✳️یکشنبههای روش! نشست ۵۳ ( دوره تابستان )
📖روش تبدیل معارف اسلامی به فرهنگ عمومی؛ مطالعه موردی وزارت آموزش و پرورش
📌پژوهشگاه مطالعات فقه معاصـــــر
با همکاری میز "توسعه و توانمندسازی
علوم اسلامی" دفتر تبلیغات اسلامــی
برگزار میکند:
💠یکشنبههای روش!
⚡️نشست ۵۳
( دوره تابستان )
💢موضوع نشست: روش تبدیل معارف اسلامی به فرهنگ عمومی؛ مطالعه موردی وزارت آموزش و پرورش
🔷 ارائه دهنده:
🎤 حجت الاسلام و المسلمین؛ مصطفی فیض،
رئیس میز آموزش و پرورش
دفتر تبلیغات اسلامی
🔶 ناقد:
🎤 حجت الاسلام والمسلمین؛ دکتر محمد داوودی
عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
🔷 دبیر جلسه:
حجت الاسلام والمسلمین علی شریفی؛
دبیر پژوهشکده فقه سیاست و حکومت
پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
🕒 زمان: یکشنبه ۱۲ مرداد ماه ۱۴۰۴
ساعت: ۱۳ الی ۱۴:۳۰
🌐 این نشست به صورت مجازی برگزار میگردد و حضور علاقهمندان تنها از طریق پیوند زیر ممکن است:🔻
🌐 لینک ورود به جلسه
🔖 #فقه_معاصر
#یکشنبه_های_روش
🔗www.riicj.com
🔗eitaa.com/riicj_com