✡ اسطورهٔ ده سبط گمشدهٔ بنی‌اسرائیل (۵)
1⃣ در قرن ١٧، اسطورهٔ #اسباط_گمشده و #مسیحاگرایی_یهودی از زمان انقلاب پوریتانی و پیدایش فرقه‌های دینی جدید در انگلستان تأثیر بزرگی بر جای نهاد.
2⃣ در ترویج این موج یک #یهودی ساکن آمستردام به‌نام #مناسه_بن_اسرائیل تأثیر فراوان داشت و او بود که اسطورهٔ اسباط گمشده را به یک ابزار دینی در جهت فعالیت کمپانی‌های ماوراء بحار هلندی – انگلیسی و ایجاد کلنی در آمریکای شمالی تبدیل کرد.
3⃣ مناسه در سال ١۶۵٠ رساله‌ای منتشر کرد به‌نام «امید اسرائیل؛ اسباط ده‌گانهٔ بنی‌اسرائیل در آمریکا». این رسالهٔ مهم و جنجالی، به مسألهٔ حضور #اسباط_گمشده در «دنیای جدید» (یعنی قارهٔ آمریکا) اختصاص دارد!! در این کتاب، گزارش‌های یک #یهودی_مخفی پرتغالی به‌نام #آنتونی_مونتزینوس به چاپ رسیده که نام واقعی او #هارون_لوی است.
4⃣ مونتزینوس گویا در جریان گشت و گذار خود در آمریکای جنوبی در سال‌های ١۶۴١-١۶۴٢، تصادفاً در اکوادور به قبیله‌ای برمی‌خورد که مناسک دینی #یهودیان را به جای می‌آورند. او درمی‌یابد که اینان اعضای قبایل روبن و لوی، از #اسباط_ده‌گانه «گمشده»، هستند!!
5⃣ مناسه این ماجرا را با نقل قول‌هایی از #عهد_عتیق در آمیخت که در آن پایان #پراکندگی_بنی‌اسرائیل سرآغاز اعادهٔ #سلطنت_مسیح عنوان شده بود. طبق این نظریه، تا بقایای #اسباط_بنی‌اسرائیل یافت نمی‌شدند، مسیح ظهور نمی‌کرد!!
6⃣ کتاب مناسه در محافل فرهنگی اروپا انعکاس گسترده یافت و نویسندگان انگلیسی کتاب‌هایی دربارهٔ آن در لندن منتشر کردند. هدف از این جعلیات و تبلیغات از یک طرف تحریک انگیزه‌های دینی مردم سادهٔ مسیحی بود برای مهاجرت به قارهٔ آمریکا و از طرف دیگر تشویق قدرتمندان و ثروتمندان غربی به مشارکت بیشتر در غارت قارهٔ آمریکا.
✍ استاد عبدالله شهبازی
📖 متن کامل مقاله در سایت اندیشکده:
👉 http://jscenter.ir/jewish-methods/jews-and-politics/6052
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
📆 تقویم روزانه
🌺 امروز : یکشنبه
🌞 ٢٣ آبان ۱۴٠٠ هجری‌شمسی
☪️ ٨ ربیع‌الثانی ۱۴۴٣ هجری‌قمری
✝️ ۱۴ نوامبر ۲۰٢١ میلادی
🕎 ١٠ کیسلِو ۵۷۸٢ عبری
🌍 مناسبت‌های قمری
✍🌺 میلاد مسعود امام حسن عسکری علیه‌السلام (٢٣٢ق)
🌍 مناسبت‌های شمسی
✍ مرگ #سعید_نفیسی، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم، شاعر و #یهودی_مخفی (١٣۴۵ش)
🌍 مناسبت‌های میلادی
✍ مرگ گئورگ ویلهلم فریدریش #هگل فیلسوف آلمانی تأثیرپذیرفته از #باروخ_اسپینوزا (١٨٣١م)
📖 برای آشنایی با برخی نظرات احمقانه و نژادپرستانهٔ این بت غرب‌پرستان، نگاه کنید به این مقاله:
👉 https://jscenter.ir/jewish-and-corruption/racism/7313
🗓 تذکر ضروری: این تقویم تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ خاندان زرسالار ولزلی
1⃣ امروز مصادف با سالمرگ #آرتور_ولزلی سردار انگلیسی است که به‌علت پیروزی بر ناپلئون به یکی از نامدارترین چهره‌های تاریخ دو سدهٔ اخیر جهان بدل شد، «دوک ولینگتون» لقب گرفت و مدتی بعد به نخست‌وزیری انگلستان رسید.
2⃣ در تبیین فرایند شکل‌گیری الیگارشی زرسالار سده‌های ١٩ و ٢٠ پیوند دو خاندان روچیلد و وِلزلی از اهمیت اساسی برخوردار است.
3⃣ #خاندان_ولزلی از مهم‌ترین اعضای الیگارشی مستعمراتی بریتانیا از اواخر سدهٔ ١٨ به‌شمار می‌رود که نقشی مهم و برجسته در تأسیس و گسترش امپراتوری جهانی بریتانیا ایفا نمود.
4⃣ این خاندان حداقل از سال ١۸١٠ پیوندی استوار با #خاندان_روچیلد یافت و سهمی تعیین‌کننده در پیدایش #امپراتوری_مالی_روچیلدها داشت.
5⃣ در راستای شناخت این خاندان و از جمله نقش آن‌ها در حوادث هندوستان و #ایران، مطالب مفصل و مهمی در سایت اندیشکده مطالعات یهود آمده که مطالعهٔ آن را به محققین توصیه می‌کنیم. (لینک این مقالات در ادامهٔ همین مطلب ذکر شده)
6⃣ در پایان و صرفاً به‌عنوان یک نمونه، نقش #خاندان_قوام_شیرازی (از خاندان‌های #یهودی_مخفی مستقر در ایران و متحد با خاندان ولزلی) را در یک حادثهٔ تلخ تاریخی با هم مرور می‌کنیم.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
📆 تقویم روزانه
🌺 امروز : دوشنبه
🌞 ٢٣ آبان ۱۴٠١ هجری‌شمسی
☪️ ١٩ ربیع‌الثانی ۱۴۴۴ هجری‌قمری
✝️ ١۴ نوامبر ۲۰٢٢ میلادی
🕎 ٢٠ حِشوان ۵۷۸٣ عبری
🌍 مناسبت‌های شمسی
✍ مرگ #سعید_نفیسی، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم، شاعر و #یهودی_مخفی (١٣۴۵ش)
🌍 مناسبت‌های میلادی
✍ مرگ گئورگ ویلهلم فریدریش #هگل فیلسوف آلمانی تأثیرپذیرفته از #باروخ_اسپینوزا (١٨٣١م)
📖 برای آشنایی با برخی نظرات احمقانه و نژادپرستانهٔ این بُت غرب‌پرستان، نگاه کنید به این مقاله:
👉 https://jscenter.ir/jewish-and-corruption/racism/7313
🗓 تذکر ضروری: این تقویم تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
💳 فعالیت اندیشکدهٔ مطالعات یهود خصوصی بوده و تنها از طریق #کمک‌های_مردمی حمایت می‌شود. شما هم اگر به حمایت مالی از اندیشکده علاقه‌مند هستید، از طریق شمارهٔ کارتی که در قسمت توضیحات کانال اعلام شده، اقدام نمایید.
✡️ پرونده‌ای برای شناخت یهودیان مخفی
1⃣ #یهودیت_مخفی Crypto-Judaism پدیده‌ای واقعی است نه موهوم. در منابع یهودی، از جمله در دانشنامه‌های مرجع یهودی چون «جوداییکا» و «دائرة‌المعارف یهود»، این عنوان کاربرد رسمی گسترده دارد و در مدخل‌های مستقلی چون #یهودیان_مخفی، #انوسیم، #مارانو، #دونمه، #جدیدالاسلام‌های_مشهد» و... بدان پرداخته شده. یهودیان و غیریهودیان در این زمینه صدها کتاب و مقاله نگاشته‌اند.
2⃣ #یهودی_مخفی با آن یهودی که به‌راستی باور به دین خود را از دست داده و از جامعهٔ یهودی جدا یا طرد شده تفاوت دارد. جوداییکا این گروه را #مرتدین می‌نامد، و در مدخلی جدا از مدخل #یهودیان_مخفی با نام #ارتداد Apostasy به ایشان می‌پردازد، و میان آنان با «یهودیان مخفی» تفاوت قائل است.
3⃣ دائرة‌المعارف یهود «یهودیان مخفی» را چنین معرفی می‌کند:
👈 «یهودیانی که خود را پیرو دین دیگر معرفی می‌کنند، ولی در خانه‌های خود در خفا مناسک یهودی را به جا می‌آورند.»
4⃣ آشنایی با پدیدهٔ عجیبِ «یهودیت مخفی» واجد اهمیت فراوان در تبیین برخی تحولات #تاریخ_معاصر_ایران است. «یهودیان مخفی» در بسیاری از نقاط #ایران فعالیت داشته و ریشه دوانیده‌اند.
5⃣ به‌دلیل اهمیت این پدیده و جایگاه مرموز و بغرنج آن در تحولات امروز ایران و جهان، در یادداشت‌های متعددی دربارهٔ ایشان سخن گفته و تلاش کرده‌ایم دربارهٔ خاستگاه‌ها و مجاری متنوع #نفوذ این #نهان‌پیشه‌گان روشنگری کنیم.
6⃣ در همین راستا و برای آسانی دسترسی شما عزیزان، تمامی یادداشت‌های مرتبط با این موضوع را در یک پرونده گرد آورده‌ایم.
📚 این پرونده را اینجا ببینید:
👉 https://jscenter.ir/other-topics/crypto-judaism/19017
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
📆 تقویم روزانه
🌺 امروز :سه‌شنبه
🌞 ٢٣ آبان ۱۴٠٢ هجری‌شمسی
☪️ ٢٩ رَبیع‌الثانی ۱۴۴۵ هجری‌قمری
✝️ ١۴ نوامبر ۲۰٢٣ میلادی
🕎 ١ کیسلِو ۵۷۸۴ عبری
🌍 مناسبت‌های شمسی
✍ مرگ #سعید_نفیسی، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم، شاعر و #یهودی_مخفی (١٣۴۵ش)
📚 بیشتر بدانیم:
📖 وابستگی سعید نفیسی به کانون‌های صهیونیستی
👉 https://jscenter.ir/other-topics/jewish-celebrities/15477
📖 سعید نفیسی؛ از سرقت کتب خطی تا تملق رضاشاه
👉 https://jscenter.ir/other-topics/jewish-celebrities/15511
🌍 مناسبت‌های میلادی
✍ مرگ گئورگ ویلهلم فریدریش #هگل فیلسوف آلمانی تأثیرپذیرفته از باروخ اسپینوزا (١٨٣١م)
📖 برای آشنایی با برخی نظرات احمقانه و نژادپرستانهٔ این بُت غرب‌پرستان، نگاه کنید به این مقاله:
👉 https://jscenter.ir/jewish-and-corruption/racism/7313
🗓 تذکّر ضروری: این تقویم، تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد.
💳 «اندیشکده» تنها با #کمک‌های_مردمی اداره می‌شود. برای این منظور، شمارهٔ کارتی در قسمت توضیحات کانال اعلام شده‌است.
💎 صفحات‌رسمی‌اندیشکدهٔ‌مطالعات‌یهود:
👉 https://zil.ink/jscenter
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ دربارهٔ یهودیان و بهائیان مخفی (١)
1⃣ #یهودیت_مخفی، و به تبع آن #بهائیت_مخفی، عاملی بسیار مهم و مؤثر، و به همین میزان ناشناخته، در تحولات تاریخ معاصر ایران است که به‌کلی مسکوت مانده و به جدّ می‌کوشند این سکوت شکسته نشود.
2⃣ «یهودیت مخفی» Crypto-Judaism پدیده‌ای واقعی است نه موهوم. در منابع یهودی، از جمله در دانشنامه‌های مرجع یهودی چون «جوداییکا» و «دائرة‌المعارف یهود»، این عنوان کاربرد رسمیِ گسترده دارد و در مدخل‌های مستقلی چون #یهودیان_مخفی، #انوسیم، #مارانو، #دونمه، #جدیدالاسلام‌های_مشهد و... بدان پرداخته شده. یهودیان و غیریهودیان در این زمینه صدها کتاب و مقاله نگاشته‌اند.
3⃣ #یهودی_مخفی با آن یهودی که به‌راستی باور به دین خود را از دست داده، این باور را علنی کرده و از جامعهٔ یهودی جدا یا طرد شده تفاوت دارد. جوداییکا این گروه را #مرتدین می‌نامد، و در مدخلی جدا از مدخل «یهودیان مخفی»، با نام #ارتداد Apostasy به ایشان می‌پردازد، و میان آنان با «یهودیان مخفی» تفاوت قائل است.
4⃣ دائرة‌المعارف یهود «یهودیان مخفی» را چنین معرفی می‌کند:
👈 «یهودیانی که خود را پیرو دینِ دیگری معرفی می‌کنند، ولی در خانه‌های خود در خفا #مناسک_یهودی را به‌جا می‌آورند.»
5⃣ یکی از سرشناس‌ترین نمونه‌های «یهودیان مخفی» دکتر #هکتور_نانز، پزشک مخصوص الیزابت اول است و نمونه‌های سرشناس «مرتدین» یهودی، #آبنر_برغشی و #اسپینوزا. آبنر در اوائل سدهٔ ١۴ میلادی در کاستیل (اسپانیا) واقعاً به مسیحیت گروید، اسپینوزا، که اعقابش «یهودی مخفی» بودند، در هلند سدهٔ ١٧ واقعاً از یهودیت گسست ولی دین دیگری برنگزید.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ دربارهٔ یهودیان و بهائیان مخفی (٢)
1⃣ سرشناس‌ترین فرقهٔ #یهودی_مخفی در جهان اسلام #دونمه نام دارد.
2⃣ دونمه، به‌معنی «برگشته» و #جدیدالاسلام، به گروهی از یهودیان ساکن #عثمانی اطلاق می‌شود که در سدهٔ ١٧ میلادی، به پیروی از #شابتای_زوی، یهودی که خود را مسیح موعود یهودیان معرفی می‌کرد، و #ناتان_غزه‌ای، یهودی دیگر که در مقام مدعی «پیامبری» کردار شابتای را توجیه می‌نمود، توده‌وار به #اسلام گرویدند.
3⃣ اینان در طول دو سده نظام عثمانی را گام به گام از «درون» تسخیر کردند و سرانجام آن را منهدم نمودند.
4⃣ «جوداییکا» نهان‌پیشگیِ دونمه‌ها را چنین توصیف کرده است:
👈 دونمه‌ها در ظاهر خود را مسلمان می‌خواندند و به‌شدت مقیّد به انجام ظواهر اسلامی بودند. نخستین گروه دونمه‌ها در حوالی سال ١۶٩٠ به زیارت مکّه رفتند! مع‌هذا، آنان #یهودیان_مخفی بودند و به شکل پنهان مناسک خود را، که آمیزه‌ای از مناسک سنّتی یهودی و آداب جدید است، انجام می‌دادند. در زمان جنگ اول جهانی، تعداد آن‌ها ١٠ الی ١۵ هزار نفر تخمین زده می‌شد. دونمه‌ها نوشته‌های خود را بر روی کاغذهای بسیار کوچک می‌نگاشتند که به‌راحتی قابل مخفی‌کردن بود. دونمه‌ها چنان ماهرانه موفق به پنهان‌کردن مسائل درونی خود بودند که تنها منبعِ شناخت ایشان شایعاتی بود که در بیرون از آنان در پیرامون‌شان وجود داشت.
5⃣ تأکید می‌کنم که این فرقه بیش از دو سده در عثمانی فعالیت پنهان کرد، در مراکز مهم قدرت عثمانی #نفوذ نمود و تلاش این فرقه سهم بزرگ در #فروپاشی_عثمانی داشت.
6⃣ فرقهٔ دونمه تنها به عثمانی محدود نبود. #یاکوب_فرانک شاخه‌ای از آن را در شرق اروپا بنا نهاد که، مانند دونمه‌های عثمانی، #مناسک_جنسی از آداب درونی‌شان بود. این فرقه #فرانکیست نام گرفت و حتی به درون جامعهٔ کشیشان مسیحی و اشرافیت هابسبورگ نفوذ کرد. امروزه، بسیاری از فرانکیست‌های شرق اروپا و اتریش به آمریکای شمالی مهاجرت کرده‌اند. به‌نوشتهٔ جوداییکا، فرقهٔ دونمه، علاوه بر عثمانی، از سدهٔ ١٨ میلادی در یمن، #ایران و شمال آفریقا نیز گسترش یافت. جوداییکا، در جای دیگر، ترکیه، ایتالیا، لهستان، مراکش و #کردستان را از مراکز حضور فعلی این فرقه معرفی می‌کند.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡️ پرونده‌ای برای شناخت یهودیان مخفی
1⃣ #یهودیت_مخفی Crypto-Judaism پدیده‌ای واقعی است. در دانشنامه‌های مرجع یهودی مانند «دائرة‌المعارف یهود» و «جوداییکا»، این عنوان کاربرد گسترده دارد و در مدخل‌های مستقلی مانند #یهودیان_مخفی، #انوسیم، #مارانو، #دونمه، #جدیدالاسلام‌های_مشهد و... بدان پرداخته شده است.
2⃣ #یهودی_مخفی با آن یهودی که واقعاً باور به دین خود را از دست داده تفاوت دارد. جوداییکا این گروه را #مرتدین می‌نامد، و در مدخلی جدا به ایشان می‌پردازد.
3⃣ دائرة‌المعارف یهود «یهودیان مخفی» را چنین معرفی می‌کند:
👈 «یهودیانی که خود را پیرو دین دیگر معرفی می‌کنند، ولی در خانه‌های خود در خفا مناسک یهودی را به جا می‌آورند.»
4⃣ آشنایی با پدیدهٔ «یهودیت مخفی» در تبیین تحولات #تاریخ_معاصر_ایران اهمیت فراوانی دارد. «یهودیان مخفی» در بسیاری از نقاط #ایران فعالیت داشته و ریشه دوانیده‌اند.
5⃣ به‌دلیل اهمیت این پدیده و جایگاه مرموز آن در تحولات امروز ایران و جهان، در یادداشت‌های متعددی تلاش کرده‌ایم دربارهٔ خاستگاه‌ها و مجاری متنوع #نفوذ این #نهان‌پیشه‌گان روشنگری کنیم.
6⃣ برای دسترسی آسان شما، تمامی این یادداشت‌ها را در یک پرونده گرد آورده‌ایم.
📚 این پرونده را اینجا ببینید:
👉 https://jscenter.ir/other-topics/crypto-judaism/19017
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
📆 تقویم روزانه
🌺 امروز : چهارشنبه
🌞 ٢٣ آبان ۱۴٠٣ هجری‌شمسی
☪️ ١١ جَمادی‌الاولی ۱۴۴۶ هجری‌قمری
✝️ ١٣ نُوامبر (نُوِمبِر) ۲۰٢۴ میلادی
🕎 ١٢ حِشوان ۵۷۸۵ عبری
🌍 مناسبت‌های شمسی
✍ مرگ #سعید_نفیسی، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم، شاعر و #یهودی_مخفی (١٣۴۵ش)
📚 بیشتر بدانیم:
📖 وابستگی سعید نفیسی به کانون‌های صهیونیستی
👉 https://jscenter.ir/other-topics/jewish-celebrities/15477
📖 سعید نفیسی؛ از سرقت کتب خطی تا تملق رضاشاه
👉 https://jscenter.ir/other-topics/jewish-celebrities/15511
🌍 مناسبت‌های میلادی
✍ مرگ #ایگناس_گلدزیهر خاورشناس #یهودی و از پایه‌گذاران اسلام‌شناسی انتقادی و مغرضانه در اروپا (١٩٢١م)
🗓 تذکّر ضروری: این تقویم، تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد.
💳 «اندیشکده» تنها با #کمک‌های_مردمی اداره می‌شود. برای این منظور، شمارهٔ کارتی در قسمت توضیحات کانال اعلام شده‌است.
💎 صفحات‌رسمی‌اندیشکدهٔ‌مطالعات‌یهود:
👉 https://zil.ink/jscenter
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ یهودیان‌مخفی‌مشهد و واقعهٔ الله‌داد (١)
1⃣ می‌گویند جامعهٔ #یهودیان_مخفی_مشهد یا جدیدالاسلام‌های مشهد در سال ١٢۵۵ق./ ١٨٣٩م. به‌دلیل #واقعه_الله‌داد پدید آمد.
2⃣ برخلاف ادعاها، بسیاری از #یهودیان_مشهد سال‌ها پیش از واقعهٔ الله‌داد، #یهودی_مخفی بودند و حداقل از زمان نادر شاه افشار با کابل و ترکستان و هند ارتباطات گسترده تجاری داشتند.
3⃣ در این بررسی فقط استناد می‌کنم به یادداشت‌های سفر سال ١٨٣١ #جوزف_ولف به مشهد که به ٨ سال پیش از زمان واقعهٔ الله‌داد تعلق دارد. تصوّر می‌کنم مندرجات این سفرنامه به اندازه کافی گویا باشد:
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ یهودیان‌مخفی‌مشهد و واقعهٔ الله‌داد (٢)
1⃣ #جوزف_ولف در ۵ دسامبر ١٨٣١م وارد مشهد شد و به دیدار حاکم خراسان، احمدعلی‌میرزا پسر هفدهم فتحعلی‌شاه «از مادری یهودیه»، رفت.
2⃣ این #مادر_یهودیه، مریم خانم، به‌همراه حاج میرزا علیرضا شیرازی، برادر حاج میرزا علی‌اکبرخان قوام‌الملک شیرازی، که رئیس خواجگان حرمسرا و #یهودی_مخفی بود، کانونی قدرتمند در دربار ایران به‌شمار می‌رفتند.
3⃣ احمدعلی میرزا از تربیت مادری بسیار متأثر بود و به #یهودیان علاقه‌مند؛ و چنان علاقه‌مند که نام پسر بزرگش را یعقوب گذارد.
4⃣ احمدعلی میرزا دو ساعت با ولف دیدار کرد و سپس او را برای اقامت به خانهٔ #ماشی‌یح_عجون رئیس یهودیان مشهد، فرستاد که در همان زمان نیز در میان مسلمانان به «ملا مهدی» و «آقا مهدی» معروف بود.
5⃣ بر شهرت ملا ماشی‌یَح (مشیاخ) به نام مهدی در سال ١٨٣١م تأکید می‌کنم زیرا ادعا می‌کنند رئیس یهودیان مشهد پس از #واقعه_الله‌داد (١٨٣٩) نام خود را از سر اجبار به مهدی تغییر داد! مهدی معادلی اسلامی است برای ماشی‌یَح (مسیح) عبرانی.
6⃣ ملا ماشی‌یَح (مشیاخ)، یا همان ملا مهدی، فردی مقتدر بود زیرا با حکمرانی رابطهٔ نزدیک داشت که از نظر او #یهودی به‌شمار می‌رفت. در فقه تلمودی، تبار از طریق مادر انتقال می‌یابد و مادر احمدعلی میرزا ملکه‌ای یهودیه بود همچون #استر افسانه‌ای.
7⃣ #ملا_مهدی از ارتباطات وسیع جهانی برخوردار و بسیار مطلع بود. خانهٔ ملا مهدی ایستگاه ارتباطی مهمی به‌شمار می‌رفت در منطقه‌ای استراتژیک و در زمانی که سراسر منطقه در بحرانی بزرگ به می‌برد. در این اوضاع، جامعهٔ منسجم #یهودیان_مشهد جایگاهی استراتژیک در سراسر منطقه یافت و نقش تاریخی بزرگی ایفا نمود.
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter