🎁 چاره مهریه در حکومت اسلامی #چکیده چند جلسه درس / حجت الاسلام و المسلمین #قنبریان/ مهر۱۳۹۷ فرسته۱ ✔️ ادعا: آنچه در روزگار ما مهریه خوانده می شود ، شرعاً به دو بخش "مهرالسنة" و "نحل" تقسیم می شود . فقط مقدار مهرالسنة به شکل دین در ذمه شوهر می ماند ؛ افزون برآن هرچه باشد ، نحل و به شکل نقد و پیشکش قبل ازدواج تقدیم می شود! این راهی بهتر از عندالاستطاعه و جلوگیری از مشکلات دیون مهریه است! 🔰 اجمالی از اثبات: 1⃣ مهریه ، وثیقه مالی در مقابل طلاق نیست. در قرآن "صداق" - از ریشه صدق- خوانده شده تا نشانه راستین بودن علاقه مرد باشد.(۱) از سوی دیگر آزادی و تفاوت تمکّن و تشاّن افراد ، همچنین تصریح روایات متعدد به حد نداشتن آن و هرچه مورد تراضی طرفین باشد ؛ کم یا زیاد،(۲) اقتضاء این دارد که به شکل تک سایز در نیاید و از سوی قانون مقدار تعیین نشود! 1⃣ از مجموعه ادله چنین برمی آید که با دو واژه و اصطلاح مواجه ایم: الف) المهر / ب) نحله نحل در لغت هدیه و پیشکش بدون عوض و با طیب نفس است (۳) در اصطلاح فقه هم عقدی است که نمی توان به شکل دین در آید (۴) و نقد اعطاء می شود. اما مهر به شکل دین در می آید ( "انما هو دین علیه لها") (۵) 3⃣ روایاتی تصریح دارد که مقدار بیش از "مهرالسنة" ، "نحل"است. مثل مرسله عمربن یزید : اذا جاز مهر السنة فلیس هذا مهراً انما هو نحل (۶) یا موثقه محمد بن مسلم درباره عقد ام حبیبه در حبشه برای پیامبر(ص) که نجاشی ۴۰۰۰ می دهد و بنی امیه از آن پس آنرا مهریه می گیرند " فامّا المهر فاثنتا عشر اوقیة و نشّ" که بیان دیگری از مقدار مهر السنة است.(۷) 4⃣ حکومت اسلامی می تواند فقط به اندازه مهر السنة را مهریه تلقی و در ذمه شوهر بگذارد. اگر زوجین خواهان بیشترند از اول بعنوان نحل ، نقداً پیشکش کنند. این پیشکش به شکل نحله در سیره اهلبیت هم بوده است . با تراکم روایات مهرالسنة و اینکه پیامبر هیچ یک از زنان و دختران را به بیشتر از آن عقد نکرده(۸)، طبعا همه ائمه(ع) به سنت رسول الله (ص)ملتزم بوده اند ؛ اما می دانیم برخی ائمه بیش از آن را پرداخته اند . مثل امام مجتبی(ع) که ۱۰۰کنیز و هریک با ۱۰۰۰درهم پیشکش کرده است(۹). که به شکل نحله بوده مثل "أربعة آلاف" ام حبیبه. 5⃣ طرق بحث از مشروعیت این تفکیک: ۱.۵.حکم اولی و فتوا روایاتی درباره مهریه مجاز( اخبرنی عن مهر المرأة الذی لایجوز للمومنین ان یجوزه؟) تصریح دارد :" فمن زاد علی ذلک ردّ الی السنة و لا شیء علیه اکثر من الخمس مائة درهم..."(۱۰) بیش از ۵۰۰درهمِ مهرالسنة در مهریه دستوربه رد کردن و کاهش به مقدار مهرالسنة دارد. سید مرتضی این را فتوا دارد و از اختصاصات شیعه مقابل عامه می شمارد و بر آن ادعای اجماع می کند.(۱۱) برخی شیخ صدوق و ابن جنید را هم ملحق به ایشان کرده و برخی در الحاق هردو(۱۲) یا یکی (۱۳) تردید کرده اند. اما مشهور با این فتوا بخاطر روایات معارض مخالفت کرده اند.(۱۴) بعضی مثل صاحب حدائق ، بسنده کردن به مهرالسنة را بخاطر استفاضه روایات "افضل" می شمارد و می نویسد: " کیف کان فان الافضل هو الاقتصار علی الخمس مائه لاستفاضة الاخبار بانه مهر السنة حتی وقعت المبالغة فیه بما تضمنه هذا الخبر ممایوذن بتعینه"(۱۵) یا جناب صاحب ریاض - گرچه تابع مشهور است و مهر السنة را مستحب می داند- اما احتیاط را همان تفکیک می شمارد : " ولو احتیط مع ارادة الزيادة بجعل الصداق السنة و ما زاد نحلة کان حسناً "( ۱۶) مقدس اردبیلی هم در توجیه کلام سید مرتضی به همین وجه رفته است(۱۷) ۲.۵.تفکیک بین مهریه شرعی و عرفی: این وجه را جناب صاحب جواهر در توجیه قول سید مرتضی آورده است . خلاصه اش: • "المهر" ، وضع شرعی نیست اما مسمای شرعی ( مقدار مهر السنة) دارد. • هر جا در شریعت از لفظ "مهر" استفاده شده ، مراد از آن همان مسمای شرعی ( مهر السنه) است. • اگر مهریه بیش از مقدار مهر السنة قرار داده شد ، زائد بر آن، "مهر عرفی" - خواستی بگو نحله - قلمداد می شود که بر زوج واجب است. ⬅️ توجه اینکه ایشان نقد و به ذمه نمی کند اما ثمره شرعی و عرفی کردن مهریه این می شود که هرجا شارع سخن از تسلیم مهریه دارد ( مثلا للمرأة الامتناع عن الزوج حتی تتسلم المهر) و قرینه ای بر مهریه عرفی نبود ، آنچه ردش واجب است ، همان مهریه شرعی است .( ۱۸) ادامه👇 ☑️ @doros_ghanbarian