🔹سند روایت لیلة الرغائب را علامه مجلسی( بحار الأنوار، ج 95، ص 395) به نقل از اجازه نامه علامه حلی(ره) به بنی زهره آورده است که از حیث سند جالب است.
بدین صورت:
«باب 25 عمل خصوص ليلة الرغائب زائداً على أعمال مطلق ليالي شهر رجب
أَقُولُ قَدْ رَوَى الْعَلَّامَةُ ره فِي إِجَازَتِهِ الْكَبِيرَةِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الدَّرْبِيِّ عَنِ الْحَاجِّ صَالِحٍ مَسْعُودِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبِي الْفَضْلِ الرَّازِيِّ الْمُجَاوِرِ بِمَشْهَدِ مَوْلَانَا أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَرَأَهَا عَلَيْهِ فِي مُحَرَّمٍ سَنَةَ ثَلَاثٍ وَ سَبْعِينَ وَ خَمْسِمِائَةٍ عَنِ الشَّيْخِ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ الْجَلِيلِ الرَّازِيِّ عَنْ شَرَفِ الدِّينِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ سَدِيدِ الدِّينِ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَحْمَدَ النَّيْسَابُورِيِّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ الْحَاجِّ مسموسم عَنْ أَبِي الْفَتْحِ نُورْخَانَ عَبْدِ الْوَاحِدِ الْأَصْفَهَانِيِّ عَنْ عَبْدِ الْوَاحِدِ بْنِ رَاشِدٍ الشِّيرَازِيِّ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْهَمْدَانِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ الْبَصْرِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الصَّنْعَانِيِّ عَنْ حُمَيْدٍ الطُّوسِيِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مَعْنَى قَوْلِكَ رَجَبٌ شَهْرُ اللَّهِ قَالَ لِأَنَّهُ مَخْصُوصٌ بِالْمَغْفِرَةِ فِيه ...»
واما سلسله سند اجازهنامه علامه حلی به بنیزهره، از «انس بن مالک» [به خاطر داشته باشید این نام را]از رسول خدا صلی الله علیه وآله ، که راویان را در ج 104، ص 123 نقل میکند، و عبارتاند از:
1. علامه حلّی،
2. الحسن بن الدربی: جلیلالقدر بود؛
3. مسعود بن محمد بن ابی الفضل رازی: فقیهی صالح بود.
4. علی بن عبد الجلیل بیاضی رازی: متکلم و متقی است.
5. شرفالدین المنتجب بن الحسن بن علی الحسنی: فقیهی صالح بود.
6. سدیدالدین ابو الحسن علی بن الحسن: نمی توان دقیقا او را تشخیص داد.
7. عبد الرحمن بن احمد النیسابوری: شیخ اصحاب ری، حافظ، واعظ و فقیه بود؛
8. ابو عبدالله الحسین بن علی: ظاهرا نیکوکار و ثقه است.
9. مسموسم (یا سموسم و یا سمرسم):دقیقا مشخص نیست.
10. ابی الفتح نورخان عبد الواحد اصفهانی: تقریبا مبهم است.
11. عبد الواحد بن راشد الشیرازی: مبهم است.
12. علی بن جهضم، ابو الحسن الحمدانی یا همدانی: احتمال صوفی بودنش وجود دارد به نظر بزرگان اهل سنت جاعل حدیث است
13. علی بن محمد بن سعید البصری: ناشناس
14. پدر شخص پیشین که او نیز چنان روشن نیست.
15. خلف بن عبد الله یا خلف بن عبید الله الصنعانی: ابن حجر میگوید: وی حدیث لیلة الرغائب را نقل کرده است که ابن جوزی، این روایت را جعلی و ابوموسی چنین روایتی را غریب دانسته است.
16. حمید طوسی: وی را حمید الطویل و حمید بن تیرویه نیز مینامند؛ برخی گفتهاند وی ثقه است؛ چنانچه یحیی بن معین گفته وی ثقه است؛ و برخی دیگر میگویند وی تدلیس می کرد( هرگاه راوی با ذکر یا حذف کلمات یا نام افرادی در سلسله سند بکوشد که ضعف سند روایت را بپوشاند یا آن را برتر از میزان وثاقت واقعی اش نشان دهد، اصطلاحاً «مدلِّس» خوانده میشود و عمل او را تدلیس مینامند).
17. انس بن مالک: [در مورد او بعداً صحبت می کنیم] . یعنی وی این حدیث را از رسول خدا صلّی الله علیه و آله شنیده بود.
🔸خب سلسله سند را ملاحظه کردید. سندی پر از افراد مجهول بعضی صوفی بعضی مدلس و جاعل حدیث و بعضی هم دروغگو نفر اول هم که انس بن مالک بود.
اگر تمام افراد سند امامی عادل بودند و فقط یک نفر ضعیف بود کل سند ضعیف می شد چه برسد به این که اکثر افراد سند روایت مشکل دارند .
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
💠و اما نفر اول سند یعنی انس بن مالک
🔹انس ابن مالک کیست ؟
از کودکی خادم پیامبر بود .از بیعت و یاری حضرت امیر مومنان علی علیه السلام سر باز زد.
روزی در کوفه و در زمان خلافت ظاهری امیر مومنان، آن حضرت از جمعی از صحابه در باره حدیث غدیر مناشده کرد. یعنی با اصرار و تاکید وجدیت و قسم پرسید که آیا در غدیر خم شنیدید حدآز غدیر را یا نه؟ همین انس ابن مالک که کمتر از پنجاه سال عمر کرده بود خود را به فراموشی زد که یادم نیست، پیر شدم، و از این بهانه ها. خلاصه شهادت نداد و بهانه آورد. امیر مومنان علی علیه السلام او را نفرین کرد که اگر دروغ بگویی فورا گرفتار شوی و سریعا گرفتار شد. آری، به برص دچار شد.
🔹مهمتر این است که امام صادق _علیه السلام_ او را دروغ پرداز در حدیث معرفی کرده اند.
از امام صادق علیهالسلام نقل شده است که انس یکی از سه نفری بود که بر پیامبر صلیالله علیه وآله دروغ میبست:
«حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ زَكَرِيَّا قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع يَقُولُ ثَلَاثَةٌ كَانُوا يَكْذِبُونَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ أَبُو هُرَيْرَةَ وَ أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ وَ امْرَأَةٌ.» (خصال صدوق، ج 1، ص 190).
✅بنابر این از تنها سند ذکر شده در کتب شیعه استفاده می شود این حدیث از منابع اهل سنت به کتب شیعه راه پیدا کرده است.
جالب این است که خود علامه مجلسی نیز لیلة الرغائب و نماز آن را با این که در بحار الانوار بدون هیچ نقدی نقل کرده، اما در زاد المعاد ( زاد المعاد، ص42)از آوردن آن خودداری کرده و دلیل آن را عامی ( از اهل سنت ) و معتبر نبودن سند دانسته و گفته است که خواندن نماز لیلة الرغائب در وقت خاص مشکل آفرین است.
کسانی دیگری نیز مانند علامه امینی، محقق تستری، آیت الله سبحانی و آیت الله میلانی نیز هریک به نوعی عامی بودن و حتی ساختگی بودن آن را اشاره کرده اند.( امینی، الغدیر، ج5، ص245؛ همو، الوضاعون و احادیثهم، ص228؛ تستری، النجعة فی شرح اللمعه، ج3، ص103؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج7، ص116 و میلانی، سید علی، شرح منهاج الکرامة فی معرفة الامامه، ج3، ص303.)
حال باید بررسی کنیم اعتبار منبع و سند این حدیث در کتب عامه ( اهل سنت) چگونه است 👇
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
💠 منبع نماز لیلة الرغائب در کتب اهل سنت
🔵برخی قدیمی ترین منبع این روایت را ذکر کرده، کتاب اِحْیاءُ عُلومِالدّین، مشهور به احیاءالعلوم، مهمترین وجامعترین و بلندترین و پرآوازهترین کتاب ابوحامد محمد بن محمد غزالی طوسی (۴۵۰- ۵۰۵ق) میباشد.
غزالی بعد از ذکر نماز ليلة الرغائب میگوید:
در نظر من این نماز مستحب است، چراکه در طول سالها تکرار شده ... و مردم سرزمین قدس بر آن مواظبت کردهاند و به همین خاطر ترجیح دادم آن را بازگو کنم( احیا علوم الدین ج ١ ص ٢٠٣ ).
🔹ولی بعد از رواج این عمل در بین عوام اهل سنت، بسیاری از محدثان و علمای اهل سنت نیز این حدیث را نپذیرفتهاند بلکه روایت را جعلی می دانند..
🔸دلیل آن هم وجود افراد مجهول ( شناخته نشده)، دروغگو و جاعل در سند می باشد .
۱. ابن جوزی بعد از نقل حدیث با متنی شبیه آنچه سید بن طاووس نقل کرده است، میگوید:
هذا حدیث موضوع علی رسول الله صلی الله علیه وسلم، و قد اتهموا به ابن جهیم و نسبوه إلی الکذب، وسمعت شیخنا عبد الوهاب الحافظ یقول: رجاله مجهولون، وقد فتشت علیهم جمیع الکتب فما وجدتهم. قال المصنف: قلت: ولقد أبدع من وضعها.
يعني این حدیث به نام رسول خدا(ص) جعل شده است و ابن جهیم متهم به این جعل است که او را درغگو می دانند، و من از شیخ مان عبد الوهاب الحافظ شنیدم كه می گفت: تمامی رجال این حدیث از مجاهیل هستند و من تمامی کتب را جستجو کردم و نامی از آنان نیاقتم. بعد ابن جوزی می گوید: واضع این حدیث از بدعت گذاران است.
الموضوعات - ابن الجوزی ج۲ ص۱۲۶
۲. ابن اثیر از دیگر علمای اهل سنت نيز این حدیث را جعلی میداند. جامع الاصول في احاديث الرسول -ابن اثیر مبارک بن محمد- ج۶ ص۱۵۴ شماره ۴۲۶۸.
۳. ابن حجر عسقلاني هم سند آن را ضعیف دانسته است.
لسان المیزان - ابن حجر عسقلانی - طبع بيروت ج ٤ ص ٢٥٥.
۴. نووی نيز در شرح صحیح مسلم نوشته است: نماز لیلة الرغائب بدعت و نتیجه آن، گمراهی و جهالت است و در آن امور غیرمشروع و ناپسند روشن و واضح است.
شرح صحیح مسلم - محي الدين نووي - طبع بيروت - ج ۸ ص۲۰.
۵.ذهبی
۶.ابن قیم
۷.تاج الدین سبکی
۸.ابن رجب حنبلی
۹.ولی الدین عراقی
۱۰.شمس الدین بن جزری
۱۱.بدر الدین عینی
۱۲.شمس الدین سخاوی
۱۳.جلال الدین سیوطی
۱۴.ابن حجر هیتمی
۱۵.برکوی
۱۶.علی قاری
۱۷.اسماعیل عجلونی
۱۸.ابن همات دمشقی
۱۹مرتضی زبیدی
۲۰.کوثری
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
🔵 جاعل و واضع حدیث کیست ؟
ابن جوزی( الموضوعات ج ۲ ص ۴۳۸) و ذهبی ( تاریخ الاسلام ج ۹ ص ۲۳۸) و ابن کثیر ( البدایة و النهاية ج ١٢ ص ٢١) زین الدین عراقی ( ذيل ميزان الاعتدال ص ٣٦٣) ابن حجر عسقلاني ( لسان الميزان ج ٥ ص ٥٥٤)به صراحت گفته اند: کسی که این حدیث را جعل و ساخته است:( نفر ۱۲ سند ) ابوالحسن علی بن عبد الله بن الحسن جهضم الهمدانی (ت ۴۱۴ ه)
🔴برای همین اهل سنت کتاب و رساله های زیادی در رد و عدم جواز نماز لیله الرغایب تالیف کرده اند .(در حالیکه در شیعه یک کتاب هم تالیف نشده است!)
1. شیخ الاسلام عز الدین بن عبد السلام شافعی (ت ۶۶۰ ه) كتاب الترغیب عن صلاة الرغائب الموضوعة
۲.شهاب الدین عبد الرحمن بن اسماعیل الشافعی المقدسی (ت ۶۶۵ه) كتاب الانصاف لما وقع فی صلاة الرغائب من اختلاف
٣. زين الدين سريج بن محمد الملطي الشافعي( ت ٧٨٨ ه) كتاب مجاور ابطال الغرائب في مجاوزة ابطال صلاة الرغائب
٤.قطب الدين محمد بن محمد الخيضري الشافعي ( ت ٨٩٤ ه) تحفة الحبائب بالنهي عن صلاة الرغائب
٥.شيخ الحنفية زين الدين بن نجيم المصري(ت ٩٧٠ه)
٦.محمد بن مصطفي الواني الحنفي ( ت ١٠٠٠ه)
٧.علي بن غانم المقدسي الحنفي ( ت١٠٠٤ه) كتاب ردع الراغب عن الجمع في صلاة الرغائب
٨.قاضي زاده محمد بن مصطفي الباكسري ( ت١٠٤٤ ه)
٩.برهان الدين ابراهيم بن فتيان المقدسي كتاب الرد الصائب علي مصلي الرغائب
١٠ عبد الله بن الشيخ محمد الحسيني كتاب در السحائب فينا قرره الأمام النووي في صلاتي النصف و الرغائب
١١. محمد وائل الحنبلي كتاب ابعاد الراغب عن صلاة الرغائب
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
💠روش سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال :
ایشان این کتاب را برای اعمال عبادی یازده ماه از سال نوشته است و جمع بین روایات صحیح و ضعیف است حتی اگر آن حدیث در منابع عامه ( اهل سنت) آمده باشد مثل روایات ضعیف السندی که برای هر شب ماه رجب نقل کرده است.
🔷ولی این روش ایشان مورد پسند مرحوم علامه مجلسی نیست .
🔸ایشان در زاد المعاد می فرماید: «برخی اعمال نقل شده در این شب ها که گفته اند در بین نماز مغرب و عشاء باید انجام بگیرد؛ به جهت طولانی بودن نه تنها وقت فضیلت و مستحب نماز عشاء فریضه را قضا می کند؛ بلکه وقت واجب را نیز ضایع می کند و لذا مستحبی که سبب اخلال در واجب و تضییع آن شود قطعا مردود است.
و در ادامه تصریح می فرمایند: اصلا سندی برای نمازهای شب های ماه رجب نیافتم و نماز لیلة الرغایب معتبر نیست و اگر کسی می خواند؛ فقط به قصد این که نماز خواندن خوب باید بخواند و الا اشکال دارد و از طریق اهل سنت است».
🔹و در بحار الانوار می فرماید :
«إعلم أن بعض الأصحاب یرجعون في المندوبات إلَی أخبار المخالفین و روایاتهم و یذکرونها في کتبهم و هو لا یخلو من إشکال! لورود النهي في کثیر من الأخبار عن الرجوع إلیهم و العمل بأخبارهم لا سیّما إذا کان ما ورد في أخبارهم هیئة مخترعة و عبادة مبتدعة لم یعهد مثلها في الأخبار المعتبرة! و الله تعالیٰ یعلم».
🔸بدان که بعضی از علمای ما،در مستحبّات به اَخبار مخالفین و روایات آنها مراجعه میکنند و آنها را در کتابهایشان ذکر مینمایند. و این موضوع خالی از اِشکال نیست! چون در بسیاری از اَخبار،از رجوع کردن به مخالفین و عمل به اَخبار آنان نهی شده است،خصوصا زمانی که در اَخبار آنها یک شکل اختراعی و یا یک عبادت ساختگی وارد شده باشد که مثل آن در اَخبار معتبره،سابقه نداشته باشد! و خداوند آگاه[به حقایق] است.( بحارالأنوار؛ج۲ص۲۵۷).
🔹و به طور مصداقی در مورد کتاب تنبیه الخاطر می فرمایند :
كتاب «تنبيه الخاطر» و مؤلّفه مذكوران في الإجازات مشهوران، لكنّه(رحمه اللّه) لمّا كان كتابه مقصورا على المواعظ و الحكم لم يميز الغث من السمين و خلط أخبار الامامية بآثار المخالفين، و لذا لم نذكر جميع ما في ذلك الكتاب،بل إقتصرنا على نقل ما هو أوثق،لعدم إفتقارنا ببركات الأئمة الطاهرين (عليهم السلام) إلى أخبار المخالفين!
🔸می فرماید: کتاب «تنبیه الخاطر» و مؤلف آن،در اجازات، مذکور و مشهور هستند. ولی مؤلّف(رحمه اللّه) چون کتابش به مواعظ و حکمتها منحصر است، روایات درست را از نادرست جدا نکرده و اخبار امامیّه را با آثار مخالفین در هم آمیخته است!
به همین دلیل،ما تمام آنچه در آن کتاب است را نقل نکرده ایم، بلکه بر نقل موثّق ترین أخبار آن اکتفا میکنیم، زیرا ما به برکت ائمه طاهرین(علیهم السّلام)، از روایات مخالفین بی نیازیم!(بحارالأنوار؛ج۱ص۲۹)
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
🔵برخی می گویند : مستحبّات را میتوان بنا بر مبنای «تسامح در ادلّهٔ سنن» انجام داد و نیازی به «سند معتبر» نیست و بر طبق احادیث «من بلغ» اگر کسی انجام داد، مستحب و مأجور است.
در پاسخ عرض میکنم :
🔻اولا: همانطور که بسیاری از بزرگان مثل شیخ اعظم شیخ انصاری؛ آیتالله العظمی خوئی ؛ آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی و آیت الله العظمی شبیری زنجانی و... دربارهٔ مفاد اخبار «من بلغ» و بیاساسبودنِ قاعدهٔ «تسامح در ادلّهٔ سنن» فرموده اند اخبار من بلغ، استحباب حدیثی را که سندش ضعیف است را ثابت نمی کند بلکه انجام عمل رجاء ( به امید ثواب ) را ثابت می کند.
وصاحب حدائق(رحمه اللّه) هم میفرماید :إنّ الاستحباب و الکراهة کالوجوب و التحریم أحکام شرعیّة لا تثبت إلّا بالدلیل الواضح و المنار اللائح، و متی کان الحدیث الضعیف لیس بدلیل شرعی کما یزعمونه،فلا یثبت به إستحباب!!!
🔻ثانیا: همه بزرگان قبول دارند که اگر حدیث جعلی باشد به پشتوانه این روایات نمی توان آن عمل را حتی رجاء انجام داد و حرام است و ما دیدیم که عمل لیله الرغائب تا قرن هفتم اثر و خبری معتبری از آن نبوده و در کتاب معتبری هم نقل نشده است و سند آن هم به اهل سنت برمیگردد و خود آنها هم حدیث را جعلی می دانند، پس چگونه با« اخبار من بلغ» حکم به استحباب یا انجام به امید ثواب کنیم .
موید دیگر بر جعلی بودن حدیث و ساختگی بودن آن در قرن سه یا چهار هجری این است که اگر این عمل سفارش پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است پس چرا در طول ۲۳ سال در زمان حضرتش توسط خود ایشان و پس از ایشان در طول ۲۵۰ سال در زمان حضور معصومین علیهم السلام توسط حضرات مورد غفلت قرار گرفته است ؟! و حتی یک حدیث معتبر در تایید آن وارد نشده است و دیده نشده امام معصومی علیهم السلام آن را انجام دهد و یا تایید کند ؟!!
🔶بنابر این ( با توجه به مطالب بالا و با کمال احترام به همه بزرگان شیعه) احتمال قوی وجود دارد که عمل لیلة الرغائب جعلی باشد.
🔷نکته ای که جالب است این است که عوام مردم چه شیعه و سنی به اعمالی که ثواب زیاد دارد ولی سند معتبر هم ندارد علاقه زیادی نشان می دهند و رواج عمل گاهی تا جایی پیش می رود که حتی علما هم از عوام مردم تقیه می کنند 😄
✅بنابر این اعمال لیلة الرغائب را نباید به قصد ورود انجام داد یعنی نباید آن را جزء مستحبات شرعی شمرد و تبلیغ و تاکید بر عملی که سند صحیح ندارد هیچ وجهی ندارد.و الله العالم
✍محمد الهی منش
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
📢 توجه بزرگانِ تصوف به "لیلة الرغائب"
📚 سِرّ نِی، دکتر زرین کوب، ٢/٧٨٣
👈🏻 کتابِ "فواید الفؤاد" یکی از مهمترین کتبِ فرقهٔ #چشتیه است.
┄══•ஜ۩🌹۩ஜ•══┄
⬇️به جمع ما بپیوندید⬇️
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
💠حدیث (فضیلت اولین شب ماه رجب )
🔹عَن جَعفَرَ بنِ مُحَمَّدٍ، عَن أَبِيهِ، عَن عَلِيٍّ (عليهم السلام)، قَالَ: كَانَ يُعجِبُهُ أَن يُفرِغَ الرَّجُلُ أَربَعَ لَيَالٍ مِنَ السَّنَةِ: أَوَّلَ لَيلَةٍ مِن رَجَبٍ، وَلَيلَةَ النَّحرِ، وَلَيلَةَ الفِطرِ، وَلَيلَةَ النِّصفِ مِن شَعبَانَ.
📚قرب الاسناد، الحميري القمي، ص ٩٠
🔸 از حضرت امام صادق علیه السلام: حضرت على ابن ابى طالب عليهالسلام فرمود:
«اين، مرا شادمان مىسازد كه هر شخص در طول سال، خودش را در چهار شب [ براى عبادت ،] فارغ سازد: شب عيد فطر، شب عيد قربان، شب نيمه شعبان و شب اوّل ماه رجب».
📚 مصباح المتهجّد : ص ٨٥٢ .
┄══•ஜ۩🌹۩ஜ•══┄
⬇️به جمع ما بپیوندید⬇️
🆔https://eitaa.com/elahimanesh128
🔅پاکی دل با ولایت اهل بیت علیهم السلام
حضرت امام باقر علیهالسلام فرمودند:
هيچ شخصی نيست كه ما را دوست بدارد و ولايت ما را بپذيرد، مگر اين كه خداوند دل او را پاك گرداند و خداوند دل هيچ شخصی را پاك نكرد، مگر اين كه تسليم ما شد و از ما فرمانبردارى كرد و چون فرمانبردار ما شد، خداوند او را از سختى حساب به سلامت دارد و از هراس بزرگ روز قيامت ايمنش گرداند.
📘 الكافي، ج1، ص194، ح1
🔸 سالروز ولادت با سعادت حضرت امام محمّد باقر (سلاماللهعلیه) را به محضر مقدس حضرت صاحبالأمر امام زمان(عجلالله فرجهالشریف) و عموم مؤمنین و محبین خاندان رسالت (علیهمالسلام) تبریک و تهنیت عرض میکنیم.
@zanjani_net