دکتر حسین نصر: اسیر غرب نشویم نصر در سخنرانی خود تحت عنوان «اسیر غرب نشویم»، از «ضرورت توجه به دانش بومی» سخن می گوید: «البته ما باید علم جدید را بشناسیم. ولی نکته هم این است که وقتی شما چیزی را می شناسید، وجودی دارید، که می شناسد و عالم است. و شی ئی دارید که معلوم است.» او افزود: «از قرن نوزدهم به بعد، گرفتاری مردم مشرق زمین تاکنون که علوم جدید از اروپا به آسیا آمد این است که «ما» به عنوان یک عامل داننده یا شناسنده عمل نمی کنیم. زیرا «مایی» وجود ندارد. «ما» در آن موضوعی که می خواهیم بدانیم، غرق شده ایم، یعنی اصالت فکری برای خودمان قائل نیستیم. هرچه غربی ها بگویند، همان است.» «علوم غربی مطلق نیست، این علوم به جهان‌بینی غربی، و تمدن غربی ارتباط دارد، که اکنون بسیاری از فلاسفه در غرب، متوجه شده‌اند که علمشان مطلق نیست.» «علم به طور کلی با جهان‌بینی که علم در آن پرورانده می‌شود، ارتباط دارد. شما به محض این‌که از علم در مکانیک نیوتنی صحبت می‌کنید، فرضیه‌ای راجع به عالم خلقت کرده‌اید. اکنون در غرب اندیشمندانی این موضوع را متوجه شده و درک کرده‌اند.» کاری که ما باید انجام بدهیم، و امیدوارم که دانشگاه، محل و مرکز انجام چنین کاری باشد، این است که بگوشیم نه فقط یک MIT درجه دوم یا درجه اول بشویم، بلکه باید یک MIT با ریشه ای در فرهنگ ایران تاسیس کنیم. چنانکه MIT کنونی، ریشه اش در فرهنگ مغرب زمین است. آن زمان باید دانش هایی که در دانشگاه MIT کنونی تدریس می کنند، به صورت نقادانه و نه به صورت کورکورانه، بشناسیم. من کارم فیزیک بوده و در حال حاضر نیز دارم در این حوزه مطالعه می کنم» افزود:«در حال حاضر، نحله های بسیار متفاوت در تفسیر مکانیک کوانتوم وجود دارد. همه نیز گیج هستند که بله، معادلات ریاضی اش درست است، ولی این که دارای چه معنا و تفسیری است، کسی نمی داند. مثل بحث دنیاهای دیگر که از آن هیچ گونه اطلاعی در دست نداریم. توسل به این دست از بحث ها برای این است که بتوانند فرمول های ریاضی را حفظ بکنند. «از این منظر علم جدید فوق‌العاده با بحران جدیدی از نظر فلسفی و فکری مواجه است. و در این میان خیلی‌ها دنبال راه دیگر و جهان‌بینی دیگری هستند. من این موضوع را سال‌هاست که مطرح کرده‌ام، زیرا ما می‌توانیم آن جهان‌بینی را از فلسفه خودمان یعنی از فلسفه ملاصدراها، ابن‌سیناها و میردامادها استخراج کنیم. او شاهد مثال بحث خود را، نظریه میرداماد در باره زمان می داند که در حال حاضر نیز دارای کاربرد است: «برای مثال مساله زمان یکی از مسائلی است که مطرح شده و فلسفه غرب در این باره دچار گرفتاری در باره معنا و تفسیر آن شده است. حتی آقای برگسون گفته بود که مهمترین نظریه فیلسوف، نظرش درباره زمان است. این در حالی است که همین میرداماد ما، درباره زمان بحث‌هایی را انجام داده که نه فقط از نظر فلسفه تاریخ، بلکه برای شرایط کنونی نیز بسیار مفید به فایده است.» این استاد دانشگاه جورج واشنگتن گفت: «ما باید تلاش کنیم که جنبه عقلانی، فلسفه، فیزیک، منطق ، ریاضیات، و به طور کلی سنت خودمان را بشناسیم و بفهمیم بر چه پایه‌ا‌ی بوده است. سپس مبتنی بر آن تلاش کنیم علوم غربی را فرابگیریم. اگر بتوانیم چنین کاری بکنیم، بزرگترین خدمت‌ها را نه فقط به ایران، بلکه به تمام جهان اسلامی کرده‌ایم، زیرا مسأله تنها به ما اختصاص ندارد.» نصر در ادامه با اشاره به این که «البته الآن گروه هایی در میان مسلمانان هند، و هم در میان هندوها، دنبال این کار هستند» .... ما هم ان شاالله باید همین کار را انجام بدهیم. و جهان‌بینی‌ای را به وجود بیاوریم، که هم اصالت ایرانی و اسلامی داشته و ریشه‌اش از تمدن و تفکر خودمان باشد، و هم بتواند راجع به قوانین ترمودینامیک یا کوانتوم صحبت بکند و قدم بعدی را بردارد.» او افزود: «اگر در چارچوب نظریه‌های کنونی، دو تا جایزه نوبل هم در فیزیک ببریم، درست است که یک قدم در راه پیشرفت علوم غربی برداشته ایم اما کار دیگری نکرده‌ایم. مثل دانشمند مصری که برنده جایزه نوبل در شیمی شد. این برای تمدن مصر چه اثری داشت؟ به جز این که تا مدتی، به آن افتخار می کردند. اما ما چیز عمیق‌تری نسبت به آن نیاز داریم و ان شاالله خواهد شد. من 60 سال و به عبارتی تمام عمرم را و زمانی که هاروارد هم بودم، برای این کار گذاشته‌ام و از این جهت اصلا ناامید نیستم.» ●➼‌┅═❧═┅┅───┄ ✍️ مهدی عبداللهی 🆔 @MAbdullahi