📛اظهارات آقای علوی؛ نشانه ای از ظهور #پسا_اسلام‌گرایی_در_حوزه_قم!! سیدعلی میرموسوی/استاد #دانشگاه_مفید استقبال #اصلاح_طلبان از سخنان آقای #سیدمحمدجواد_علوی/3 @rozaneebefarda 🔻🔻🔻 پسا اسلام‌گرایی در قم ◽️"اقتصاد اسلامی یک شوخی است، خودمان را گول نزنیم." این سخن بسیار با اهمیت را آقای محمد جواد علوی، نوه مرحوم آیت‌الله بروجردی، از اساتید و فقیهان معاصر حوزه علمیه قم، به تازگی در مصاحبه‌ای بیان کرده است. ◾️دو سال پیش نیز یکی دیگر از اساتید؛ یعنی آقای #محمدجواد_فاضل، فرزند مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی، در مراسم یادبود مرحوم آیت‌الله اردبیلی گفت: "این عناوین نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام قضایی، نباید چشم و گوش ما را پر کند که بگوییم اسلام نظام دارد. نه، اسلام در هر زمینه‌ای احکام جزیی و قواعد دارد،امّا چیزی به عنوان نظام ندارد." 🔹این دو سخن به روشنی #تحولی را نشان می دهند، که در #فضای_گفتمانی_حاکم_بر_حوزه_علمیه #قم در حال رخ دادن است و با بیانی کوتاه می توان آن را " #گذار_از_اسلام‌گرایی به #پسا_اسلام‌گرایی" دانست. ▪️این تحول چنان که آصف بیات،جامعه شناس و استاد برجسته مطالعات خاورمیانه،به درستی بیان کرده از دهه۷۰ در ایران آغاز شد و در سال های اخیر آرام آرام موج آن به حوزه علمیه قم نیز رسیده است. 🔹اسلام گرایی گفتمانی بود که در واکنش به مدرنیسم یا تجدد گرایی ایدئولوژیک در ایران پدیدار شد.این گفتمان در مرز بندی با سرمایه داری و کمونیسم،بر ایده اسلام به عنوان راه حل تاکید داشت و به ارائه الگویی برای اداره جامعه و حکومت بر پایه اسلام می اندیشید. طیفی از نیروهای فکری و سیاسی در جهان اسلام از افراطی تا معتدل،در پی ارائه این الگو بر آمدند. سید قطب برجسته ترین نماینده اسلام‌گرایی افراطی در اهل سنت بود که برخی از شیعیان را نیز به خود جذب کرد. #محمدباقر_صدر نیز از نمایندگان جریان اعتدالی در شیعه بود،که با نگارش اقتصادنا گامی مهم در این راستا برداشت. 🔹اسلام گرایی با تفسیری ایدئولوژیک از سنت، پروژه اسلامی سازی همه حوزه های زندگی، از معرفتی و غیر معرفتی،را در دستور کار قرارداد. این کار با اقتصاد و سیاست آغاز شد و با افزودن پسوند"اسلامی" حوزه هایی همچون حقوق بشر، مدیریت،جامعه شناسی و روان شناسی را نیز در گام بعد فراگرفت.کار به آن جا رسید که سخن از ریاضیات، فیزیک، شیمی و مهندسی اسلامی نیز به میان آمد. ◽️با تخصیص بودجه و امکانات دولتی و در آرزوی ساختن تمدن نوین اسلامی،الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی نیز طراحی شد. در این راستا هر ساله همایش ها و کنفرانس های فراوان برگزار گردید و پایبندی به ایده اسلامی سازی به عنوان معیاری برای برآمدن نیرو های فکری شناسایی شد.افزون بر این دامنه فقه به شکلی بی سابقه به حوزه هایی گسترش یافت، که تصور آن هرگز در مخیله فقیهان معتبر و صاحب نام نمی گنجید. 🔹گذار از اسلام‌گرایی بیش از آن که نتیجه بحثی نظری بر سر سستی بنیاد ها و دلایل آن باشد، در اثر ناکامی آن در عملی ساختن آرمان ها و وعده هایش رخ داده است.همچنان که چیرگی این گفتمان نیز برخاسته از قوت استدلال های آن به لحاظ نظری نبود،بلکه ثمره پیوند آن با قدرت سیاسی و ترسیم فضایی استعاری و آرمان شهری بود که در شرایطی خاص توانست قدرت اجتماعی را با خود همراه سازد. به بیان دیگر هرچند روایت ایدئولوژیک از اسلام به لحاظ نظری بر بنیانی محکم استوار نبود، در مقام عمل نیز در ارائه الگویی از اسلام، که به تعبیر رهبر فقید انقلاب،در جهان کنونی به ناکار آمدی متهم نشود، توفیق نیافت.اسلام گرایی نه تنها در برقراری #عدالت،از بین بردن فقر و بهبود اوضاع معیشتی ناکام ماند،بلکه در عرصه اخلاقی و معنوی نیز یادگاری مثبت از خود برجا نگذاشت، در نتیجه قدرت اجتماعی پشتیبان خود را از دست داد. 🔹پسا اسلام‌گرایی در قم، اینک در پی کاستن از بار سنگینی است که در طول سالیان گذشته بر دوش اسلام و علوم اسلامی به ویژه فقه نهاده شده است. این جریان با عبور از مرزبندی دینی و جغرافیایی دانش و شناسایی احترام و ارزش دانش و یافته های بشری به ویژه در عرصه علوم انسانی،در پی آن است که اداره جامعه و حکمرانی را به کارشناسانی واگذار کند که از تخصص و شایستگی آن برخوردارند.افزون بر این با تاکید بر استقلال روحانیت از دولت و حوزه از حکومت، خواهان بازگشت آنها به جایگاه اصلی خویش؛بسان نهادی مدنی در درون جامعه است.از این دیدگاه احترام و اعتبار فقه و فقیهان در صورتی حفظ میشود،که به جایگاه و رسالت اصلی خویش وفادار بمانند و پای از گلیم خویش فراتر نبرند. 🔹توفیق این جریان نه تنها میتواند اعتبار آسیب دیده روحانیت را تا اندازه‌ای ترمیم کند،بلکه گذار مسالمت آمیز به سامانی شایسته از مناسبات دین و دولت را نیز تسهیل کند.بی گمان چنین سامانی بر #استقلال_نهاد_دین و تفکیک آن از #دولت استوار خواهد بود. @rozaneebefarda

جوابیه نظریه پرداز عرصه #علم_دینی، به مداعاهای اثبات نشده جناب آقای #سیدمحمدجواد_علوی [صفحه 2 از 2] ◽️[همین اصول و نظریاتی که در حوزه علوم انسانی اسلامی و مثلاً اقتصاد داریم وارد عرصه میدانی نشده است] برای اینکه کار نکردند. یک زمانی مرحوم #شهید #محمدباقر_صدر این کار را شروع کرد. من بارها گفتم #استادان_حوزوی که در #اقتصاد_اسلامی کار کرده‌اند با #دانشگاهیان بنشینند و روی این مباحث کار کنند که الآن در #اقتصاد_روز چه چیزهایی به عنوان اصول گرفته شده است، مسلّمات را نیز از آیات و روایات که در آن‌ها اختلاف نیست و متقن است نگاه کنند و با هم بحث کنند. این را نیز زمانی دکتر نهاوندیان برای من نقل کردند که به استادشان دکتر مشکات در دانشگاه تهران گفته بودند بیایید و [درس] اقتصاد اسلامی بگذارید، [استاد مشکات] گفته بود استادش را پیدا کنید، من حرفی ندارم. به نظرم این حرف را زمان شاه سال ۱۳۵۴ گفته است. 🔻می‌روند با #شهید_بهشتی و #علامه_جعفری صحبت می‌کنند که این‌ها قبول نمی‌کنند و وقتی با مرحوم #شهید_مطهری صحبت می‌کنند، ایشان(شهید مطهری) می‌گوید من اول می‌نشینم با اساتید اقتصاد ببینیم چه چیزی فرض گرفته می‌شود و بعدش می‌آیم و درس می‌دهم. ◽️یعنی باید یک جمعیتی از اساتید خبره حوزوی که روی اقتصاد اسلامی کار کرده‌اند بنشینند با دانشگاهیان بحث کنند ببینند مسائل و مشکلات روز چه هست، چیزهایی که جزو مسلمات اسلامی است را به عنوان مسلمات وارد کنند و جاهایی نیز به قول مرحوم شهید صدر که منطقه‌الفراغ است و شما مخیرید این اصل یا آن اصل را قبول کنید- در فیزیک هم ما خیلی از مسلمات را قبول می‌کنیم که یک عده‌اش خیلی حساس‌تر و خطیرتر است مثل اصل علیت و یک عده‌اش از این دانشمند تا آن دانشمند فرق دارد- این کار را بکنند. علت [مشکلات] این است که ما روی این‌ها کار نکرده‌ایم. ▫️اکنون تکنولوژی خیلی مسائل را روی کار آورده و این‌ها مستلزم این است که بنشینند و روی این مسائل کار کنند. زمانی روی همین سلول‌های بنیادی و انسانی که می‌خواهند به صورت مصنوعی بسازند خیلی بحث بود. مدتی در اسلام آباد پاکستان بودم، یک خانم آمریکایی آمد و گزارش داد چقدر مسیحیت و کلیسا نشسته است و روی این مسائل که کدام [اصل] با دین منافات دارد و کدام ندارد کار کرده است. اقتصاد فعلی واقعاً مشکل دارد اما پس از این تحولات به‌واسطه کرونا خدا می‌داند که برخی از دانشمندان مهم غرب چقدر در آمریکا و غرب از اقتصاد حاکم انتقاد کردند. بنابراین من این را اصلاً قبول ندارم که اقتصاد اسلامی نداریم. باید [روی این موضوعات] کار شود. همان‌طور که سرآمدان آن‌ها پس از اینکه مقداری انتقاد و تضارب آرا شد، فهمیدند بدون فلسفه نمی‌شود کار کرد. شما بروید و ببینید در آکسفورد ائتلافی از فیزیکدانان و ریاضیدانان و فلاسفه روی مسائل مهم فیزیک دارند کار می‌کنند؛ این کار باید در ایران نیز انجام شود. ▪️[ما ناچاریم از فلسفه در این حوزه کمک بگیریم] صد درصد. وقتی در برکلی [آمریکا] دکترای فیزیک می‌خواندم سر کلاس فیزیک نمی‌شد از فلسفه اسم برد ولی حالا بروید ببینید چه خبر است! خیلی تغییر کرده است. آن‌ها به انتقاد معتقدند ولی ما محیط مان ساکت است، به همین دلیل در برخی از دانشکده‌های ما با بعضی از این بحث‌های فلسفی به‌صراحت مخالفت می‌کنند در حالی که دانشمندان غربی کتاب‌ها در این موضوعات نوشته‌اند. ▪️[ این کلام که ما از آنچه در غرب می‌گذرد بی خبریم به این معنا نیست که سیر تحول نظری در غرب، نسخه دقیق مشکلات نظری ماست]، باید تحلیل کنیم، برای اینکه آن‌ها هزاران چیز را دارند به ما #تحمیل می‌کنند. باید کامل فهمیده شود تا هر کدام که قابل قبول است و با اصولمان می‌خواند را قبول کنیم. پیغمبر فرموده‌اند «اطلبوا العلم ولو بالسین». همه کارهای آن‌ها و حرف‌هایی که می‌زنند باطل نیست؛ باید با #منطق_خودمان بسنجیم و همان‌طور که در اوایل تمدن اسلامی برخی کتاب‌های غربی ترجمه شد، تعامل علمی‌مان را حفظ کنیم. به قول شهید مطهری، ائمه هیچ گاه مخالفتشان را با این ترجمه‌ها ابراز نکردند [دست به ترجمه بزنیم] و روی هر آنچه قابل قبول ماست و با اصول ما همخوانی دارد و می‌توانیم روی آن‌ها کار کنیم، تمرکز کنیم. @rozaneebefarda