✳️ بررسی نحوه موضعگیری امام خمینی در برابر لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی؛
تاکتیک امام خمینی در مبارزه با اسدالله علم
#مقاله
#چکیده
یکی از موضوعات مهم دهه 13۴۰، لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی است. این لایحه سالها پیش تصویب شده بود و اسدالله علم در مهر ۱۳۴۱ درصدد اجرای آن برآمد. روحانیت، لایحه مذکور را هجوم شاه به ارزشهای مذهبی و مقدمه از رسمیت انداختن اسلام میدانست. گویی! چهره واقعی رژیم علنی شد و امام خمینی(ره) با تلنگرهای درست به علما پردهها را کنار زد و حقایق را عریان کرد.
#شرح_عکس
بازدید امام خمینی از آیتالله حاج شیخ مجتبی قزوینی و آیتالله حاج میرزا حسنعلی مروارید پس از دیدار آنها با ایشان (فروردین 1343)
برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید!
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ به مناسبت تشکیل نیروی دریایی در دوره پهلوی اول؛
کارکرد ناوگان ایران در خلیج فارس
#مقاله
#چکیده
نیروی دریایی هم مانند سایر ارکان ارتش خیلی زود در برابر هجوم قوای بیگانه در سواحل شمالی دریای خزر و آبهای خلیج فارس دچار فروپاشی شد. مقاومتهای پراکنده اما دلاورانه برخی سربازان و افسران نیروی دریایی هم به کشتهشدن جمع زیادی از آنان از جمله سرهنگ بایندر انجامید. به این ترتیب نیروی دریایی ارتش پهلوی نیز در صحنه عمل تفاوت چندانی با قوای بحریه پراکنده نداشت.
طبیعی بود که نیروی دریایی تازهتاسیس ایران در دوره پهلوی اول، بخش عمدهای از تمرکز خود را در خلیج فارس بگذارد، امّا این وضعیت هم خللی در تثبیت حضور و نفوذ انگلستان در منطقه ایجاد نکرد. تنها با تضعیف جایگاه جهانی این کشور پس از جنگ جهانی دوم و ظهور ایالات متحده آمریکا به عنوان قدرت مداخلهگر جدید در منطقه بود که این دایره نفوذ کمرنگ شد. درنهایت، چندین دهه بعد و در سال 1971م (1349ش) با تحولاتی که به خروج نیروهای نظامی انگلستان از خلیج فارس انجامید، حضور نظامی ایران در منطقه پررنگ شد. این جایگاه نیز تابعی از سیاست آمریکا و دکترین «نیکسون» مبنی بر لزوم پرکردن خلأ ناشی از خروج نیروهای انگلیسی بود که به نقشآفرینی ایران به عنوان ژاندارم منطقه انجامید.
#شرح_عکس
سربازان #نیروی_دریایی در مراسم سان و رژه با اونیفورم جدید
شماره آرشیو: 130593-275م
متن کامل این مقاله را از طریق لینک زیر بخوانید؛
https://b2n.ir/904556
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ نظر غیر صادقانه ارگان «حزب توده» درباره کاپیتولاسیون !
#روزشمار
#15_آبان_1343
«مردم» ارگان مرکزی #حزب_توده ایران در شماره امروز خود در یادداشتی با تیتر «دو لایحه اسارتبار احیای کاپیتولاسیون در ایران» نوشت: در زمره لوایحی که از طرف دولت منصور به مجلسین ایران تقدیم شده است و روزنامهها به آن عنوان «مهم» دادهاند، دو لایحه است در مورد الحاق ایران به قرارداد وین در مورد تکالیف و وظایف و مصونیتهای نمایندگان سیاسی دول در کشورهای یکدیگر، و لایحه اجازه استفاده مستشاران نظامی آمریکا در ایران از مصونیتها و معافیتهای مذکور در قرارداد وین.
در یک جمله باید گفت که دو لایحه مذکور و بهخصوص لایحه اخیر، مفهومی جز احیای کاپیتولاسیون در ایران و نقض حقوق و وظایف مراجع و دادگاههای ایرانی در رسیدگی به اتهامات و جرائم مأمورین آمریکایی ندارد.
مصونیت و معافیت، خاص مأمورین سیاسی است و مأمور سیاسی در عرف دیپلماتیک به کسی گفته میشود که از طرف دولت معینی در سفارتخانه آن کشور در کشور دیگر مأموریت داشته باشد. در کشورهایی که سفارت کبری وجود دارد، سفیر کبیر و در غیر این صورت وزیر مختار و کارکنان سیاسی سفارت از قبیل کاردار، دبیر، اتاشه نظامی، اقتصادی و غیره جزء «کور دیپلماتیک» هستند و مصونیت و معافیت سیاسی دارند. دادگاهها و مراجع داخلی صالح به رسیدگی به جرائم و اتهامات آنها نیستند و در صورت لزوم تقاضای احضار آنها خواهد شد، ولی لایحه جدید دولت، مصونیت و معافیت سیاسی را بسط میدهد و آن را شامل حال مستشاران نظامی آمریکا در کشور ما میسازد.
به طوری که میدانیم در کشور ما عده زیادی مستشار نظامی آمریکا اعم از افسر، درجهدار و سرباز وجود دارند و در واحدهای گوناگون نظامی در نقاط مختلف کشور مشغول فعالیتاند. این افراد به طوری که مقامات دولتی ایران مدعی هستند، مستخدمین دولت ایراناند، و به موجب قراردادهای معین استخدام شدهاند و ظاهرا هر وقت دولت بخواهد قرارداد استخدام آنها را فسخ میکند. لایحه جدید دولت در حقیقت به مفهوم رد این ادعاست، نشاندهنده آن است که مستشاران نظامی آمریکا مستخدمین ایران نیستند، بلکه نمایندگان یک دولت خارجی هستند که با مصونیت و معافیت سیاسی به ایران آمدهاند و در کادر مأموران سفارت کار میکنند. لایحه جدید دوات به معنی احیای کاپیتولاسیون در ایران است.
ما مصونیت و معافیت مستشاران نظامی آمریکا را یک عمل خلاف قانون اساسی ایران و یک ضربه بزرگ به استقلال و حاکمیت ایران میشمریم. درحالیکه کشورهای مستعمره دنیا یکی پس از دیگری از بندهای اسارت آزاد میشوند، رژیم شاه هر روز بند تازهای بر دست و پای مردم ایران مینهد و این امر به خوبی ماهیت این رژیم را نشان میدهد.
منبع: مردم (ارگان مرکزی حزب توده ایران)، 15 آبان 1343، صص 1 و 3.
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
پژوهشکده تاریخ معاصر
✳️ نظر غیر صادقانه ارگان «حزب توده» درباره کاپیتولاسیون ! #روزشمار #15_آبان_1343 «مردم» ارگان مر
✳️ هرچند استدلال بهکاررفته در نوشتار «مردم» ارگان مرکزی حزب توده ایران صحیح بود، ولی نکته بسیار مهم اینجاست که «حزب توده» مدافع استقلال ملت ایران در برابر قدرتهای جهانی و یا به تعبیر این حزب امپریالیسم نبوده و این حزب در ادعاهای خود صداقت نداشته است. وابستگان به حزب توده در ایران در واقع ارابهران سیاستها و منافع دولت شوروی بودند. آنان نه تنها به دنبال استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران نبودند که در برهههای گوناگونی خواستار اعطای امتیازات هموزن به شوروی نیز بودند. ماجرای «امتیاز نفت شمال» عدم صداقت حزب توده را در برهههای گوناگون تاریخ معاصر بهعیان نشان میدهد.
هنگامی که در اسفندماه 1322، شرکتهای نفتی انگلیسی و آمریکایی «سوکونی ـ واکیوم»، «سینکلر آمریکایی» و نیز شرکت انگلیسی ـ هلندی داچشل، با ورود به تهران، امتیاز بهرهبرداری از نفت نواحی جنوب شرقی ایران را مطرح کردند و محرمانه با مقامهای بلندپایه دولتی از جمله ساعد، نخستوزیر وقت ایران، مذاکراتی را آغاز کردند (رک: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، سیاست خارجی ایران، 1357- 1300، تهران، البرز، 1347، چ دوم، ص 92.) روسها نیز مانند نمایندگان مجلس ایران و نیز رجال وطنپرست و همچنین تودهایهای طرفدار شوروی در ایران به آن واکنش نشان دادند.
شوروی که همواره از فعالیت شرکتهای غربی در خاک ایران نگران بود، پس از آنکه از طریق عوامل خود در ایران، در جریان مذاکرات دولت ایران با شرکتهای چندملیتی قرار گرفت، در شهریور 1323ش سرگئی کافتارادزه، معاون گرجیتبار وزارتخارجه شوروی، را برای دریافت امتیاز نفت شمال به تهران گسیل کرد. کافتارادزه، که مردی سختگیر و تند برای صیانت از منافع شوروی در ایران بود، پس از بررسی مناطق شمالی کشور، از دولت ایران درخواست کرد که امتیاز استخراج نفت برخی از استانهای شمالی را به شوروی واگذار نماید.
رک: یرواند آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، تهران، نشر مرکزی، 1377؛ جمیل حسنلی، فراز و فرود حزب دموکرات آذربایجان به استناد آرشیوهای اتحاد جماهیر شوروی، ترجمه منصور همامی، نشر نی، 1382، ص 44.
یکی از نکات عبرتآموز تاریخ معاصر ایران، همراهی حزب توده و موافقت آنها با اعطای امتیاز نفت شمال به شوروی بود. سران حزب توده که تا قبل از آن مخالف اعطای هر گونه امتیازی به بیگانگان بودند، به توجیه فواید اعطای امتیاز به شوروی مشغول شدند. احسان طبری، نظریهپرداز حزب توده، عدم واگذاری امتیاز نفت به روسها را «حرکت غلط» و «یکطرفه» ارزیابی میکند.
رک: جامی، گذشته چراغ راه آینده است، تهران، نیلوفر، 1371، ص 221.
آنها در اظهارات خود بهصراحت بیان میکردند: «همانگونه که ما برای انگلستان در ایران منافعی قائل هستیم و بر علیه آن صحبت نمیکنیم، باید معترف باشیم که دولت شوروی هم از لحاظ امنیت خود در ایران منافع جدی دارد». رک: همان، ص 219.
در مجلس، نمایندگان حزب موافق اعطای امتیاز درخواستی شوروی بودند. در عرصه میدانی نیز حزب توده در 5 آبان 1323، تحت حمایت سربازان شوروی، جلساتی را تشکیل دادند و ضمن بررسی دلایل علاقه خود به اعطای امتیاز نفت شمال به روسها تظاهراتی را نیز علیه نخستوزیر، ساعد مراغهای، در تهران و شهرهای بزرگ به راه انداختند.
رک: رحیم زهتابفرد، خاطرات در خطرات، تهران، ویستار، 1373، صص 144-145.
فراکسیون توده در مجلس معتقد بود که شرکت شوروی در استخراج نفت سبب گسترش آزادی و دموکراسی است و از نفود کمپانی نفت انگلیس میکاهد؛ ضمن اینکه دولت شوروی را دولتی استعماری نمیدانست.
رک: جامی، گذشته چراغ راه آینده است، تهران، نیلوفر، 1371، ص 219.
در این زمینه برای مطالعه بیشتر رک: ماجرای امتیاز نفت شمال چه بود؟
این همه نشان میدهد که ادعای حزب توده و ارگان مطبوعاتی این حزب در مخالفت با کاپیتولاسیون همراه با صداقت نبوده و در واقع آنها به دنبال استقلال و دلنگران عزت ملت ایران نبودند.
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ فیلمهایی که تماشاچیان را به ستوه آورد!
از سالهای ۱۳۲۲ به بعد فعالیتهای فیلمسازی به دلیل تأسیس چند شرکت سینمایی توسط تعدادی سرمایهگذار و همچنین عمومیتر شدن سینما در بین مردم، گسترش یافت، اما مجله خواندنیها در سال 1349 از انعکاس این فیلمها در بین مخاطبان چنین میگوید: «مردم معتقد بودند کیفیت فیلمها در سطحی بود که نه تنها از دیدنشان لذتی نمیبردند بلکه چیزی به فرهنگ و اطلاعات جامعه نیز اضافه نمیکرد. آنها اذعان میداشتند دیدن صحنههای خشن و غیراخلاقی تنها باعث میشد تا در پایان فیلم با اعصابی خسته از سینما خارج شده و مبلغی که بابت بلیط داده بودند دور ریخته شود. با وجود عدم رضایت مردم از محتوای فیلمهای سینمایی، در سال 1349 بیش از 110 فیلم نیمهکاره یا آماده نمایش از محصولات مستقل سینمای ایران آماده اکران بود که بنا به دلایل مختلف روی پرده نرفت تا به این ترتیب دهها میلیون تومان سرمایه کشور راکد بماند و یا بهتر بگوییم به هدر برود».1
صحنه فیلمبرداری (دهه 1320)
1. مجله خواندنیها، سال 18، ش 862، 1349، ص 27.
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ بازار داغ وامهای سفارشی ـ امنیتی؛
چه کسانی در اولویت دریافت وام مسکن قرار داشتند؟
موضوع فعالیت بانک رهنی، که در سال ۱۳۱۷ش، به عنوان نخستین بانک تخصصی در امر مسکن و ساختمان، بنیان گذاشته شد، اعطای تسهیلات مسکن، در قبال رهن اموال غیرمنقول بود، اما یکی از مدیران این بانک، ضمن اشاره به لیست 250نفرهای، دلایل ناتوانی بانک در اعطای این وام را بیان کرده است: «این قدر به ما تحمیلات به عمل میآید که پول (برای اعطای وام و تسهیلات) در اختیار نداریم؛ مثلا یک نامه بالا بلند از سازمان امنیت به ما رسید که اسامی 250 نفر را به ما داده و دستور هم داده که لازم است به این اشخاص مبلغ چهارصد ریال وام به هریک از آنها بدهید و منتهای تسهیلات را هم در کارشان به عمل آورید. حالا حساب کنید که ما چگونه میتوانیم از اجرای دستور سازمان امنیت سرپیچی کنیم!»1
#شرح_عکس
#هوشنگ_نهاوندی هنگام بازدید از بانک رهنی ایران
شماره آرشیو: 300-849ن
1. ابوالحسن عمیدی نوری، یادداشتهای یک روزنامهنگار (تحولات نیمقرن اخیر تاریخ معاصر ایران از نگاه ابوالحسن عمیدی نوری)، به کوشش: موسی فقیه حقانی، ج 6، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1396، ص 237.
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ مجلس شورایی که ملّی نبود
سیدیعقوب انوار که در دورههای چهارم، پنجم، ششم، هفتم، دوازدهم و سیزدهم مجلس شورای ملی، بر کرسی نمایندگی تکیه زده بود و وضعیت مجلس در دوره #رضاشاه را با گوشت و پوست خود لمس کرده بود، در 25 شهریور 1320 که محمدعلی #فروغی از نزد رضاشاه به مجلس شورای ملی رفت و استعفانامه شاه را قرائت کرد، نطقی کرد که باعث شد رضاشاه هیچگاه او را فراموش نکند: «امیدوارم تمام خرابیهای سابق ما ترمیم شود؛ مثلا من میگویم سؤال دارم یا استیضاح دارم از فلان وزیر، فوری آن وزیر حاضر شود. روزنامههای ما مثل مرغ منقارچیده در قفس آهنین نباشد. تا کی باید ملت ایران صدا نداشته باشد که بگوید آقا ظلم، خانه مرا خراب کرده است. بعد از این، بنده و جنابعالی، آقای دشتی، امیدواریم که کارها تحت نظر خود ما، یعنی مجلس شورای ملی، بیاید و بعد از این هم باید برای سعادت مملکت کار کنیم و وزرا هم باید بعد از این راه مجلس را گم نکنند... بنده یک روز در جایی گفتم: آقا بفرمایید وزرا بیایند در مجلس، گفتند وزرا به مجلس کاری ندارند».1
#شرح_عکس
رضاشاه در حال قرائت متن افتتاحیه اجلاسیه دوم دوره دوازدهم مجلس شورای ملی
شماره آرشیو: 124070-275م
1. مشروح مذاکرات مجلس در دوره دوازدهم تقنینیه، جلسه 115، 25 شهریور 1320.
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ نقش حق رأی زنان در انتخاب نمایندگان مجلس؛
کارکرد حق رأی زنان از زبان منشی مخصوص #فرح_دیبا
#مینو_صمیمی که پس از منشیگری در سفارت ایران در سوئیس و سرپرستی دبیرخانه و دفتر روابط عمومی «سازمان ملی حمایت از کودکان» (که زیر نظر فرح اداره میشد)، در سال 1355 مستقیما وارد تشکیلات دفتر مخصوص فرح میشود و به عنوان منشی مخصوص او در امور بینالمللی بهکار میپردازد، نظر جالبی درباره حق رأی زنان دارد: «هر آنچه به صورت ابتکارات و اصلاحات شاه مانند آزادی زنان و حق رأی برای انتخابات مجلس و... شنیده میشد نوعی عوامفریبی به نظر میرسید چون با شنیدنشان این سؤال به ذهن میرسید که اصولا وقتی که ساواک تمام نمایندگان مجلس را انتخاب میکند چگونه کسی وجود آزادی حق رأی را باور داشته باشد؟!»
1. مینو صمیمی، پشت پرده تخت طاووس، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، انتشارات اطلاعات، 1368، ص 52.
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ بررسی فعالیت بهائیان در دوره پهلوی؛
اسناد لانه جاسوسی از بهائیان دوره پهلوی چه میگوید؟
#مقاله
#چکیده
نفوذ بهائیان به بدنه سیاسی حکومت پهلوی در حالی صورت گرفت که بنا بر تأیید بسیاری از منابع بهائیها بسیار ضد مسلمانان و مدعی بودند مسلمانان شیعه مسئول عدم پیشرفت ایران هستند. بهائیان با طرح چنین ادعاهایی توانستند مجوز فعالیت خود و ایجاد چندین زیارتگاه بهائیگری را نیز بهدست آوردند. ازآنجاکه شاه نیز گروههای مذهبی را از مخالفان مهم خود میپنداشت از حضور بهائیان در سیاست و نزدیکی آنان به خود استقبال نمود. هرچند هیچگاه به طور علنی این موضوع را آشکار و هویدا نمیساخت. با این حال طبیعی بود اتخاذ این رویکرد ضربه محکمی بر بقای حکومت و بیاعتمادی مردم نسبت به شاه زد؛ زیرا دوستی با بهائیان، دشمنی و عناد حکومت با مسلمانان بود.
#شرح_عکس
گردهمایی افراد موثر بهائیت و کلیمیان در حیفا در اسرائیل (در تصویر #حبیب_ثابت نیز دیده میشود)
برای مطالعه متن کامل مقاله بر روی این لینک کلیک کنید!
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ وقتی که بیحجابی اجباری غیر اجباری شد
قانون #کشف_حجاب در سال 1317 در ایران اجرایی شد و در پی آن مأموران حکومتی رضاشاه ملزم گردیدند این قانون را با زور و اجبار در جامعه اجرایی کنند، اما با خروج او از ایران و از اعتبار افتادن این قانون، گروهی از زنان که از فشار حکومت رضاشاه سخت به ستوه آمده بودند، در مخالفت با کشف حجاب، در معابر عمومی با چادر ظاهر شدند و مأموران حکومتی هم علیرغم وجود قانون کشف حجاب چندان که باید با آنان مقابله نمیکردند. در این دوره، سیدابوالقاسم کاشانی و سیدحسین طباطبائی قمی، از مراجع وقت، طی نامههایی به عوامل حکومت، خواهان لغو کشف حجاب اجباری شدند. سرانجام با مخالفت علما و مقاومت مردم، قانون کشف حجاب لغو گردید. واکنش زنان به این لغو قانون را عوامل سفارت آمریکا چنین روایت کردهاند: «انتشار فرمان اخیر شاه که دوباره مجوز پوشیدن حجاب را داده، تأثیر عمیقی بر این جامعه داشته است. منبع ما طی هفته گذشته در یکی از مناطق مهم شهر شمارش روزانهای انجام داده است. این فهرست نشان میدهد که ۹۳ درصد [زنان] کاملا سیاه میپوشند، بقیه هم از چادرِ خانه استفاده میکنند. بررسی مغازهها نشان میدهد که موجودی چادر مشکی کاملا تمام شده است».1
1. اسناد سفارت آمریکا در دوره اشغال ایران، ۹ نوامبر ۱۹۴۳
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ سرمایهای که شاه در اختیار یک سوء استفادهگر گذاشته است!
روزشمار
#22_آبان_1343
بر اساس یک سند #ساواک به «تاریخ حادثه» 22 آبان 1343 «پیش از ظهر روز جمعه 22 /8 /43 جلسه هفتگی منزل اسداللّه رشیدیان تشکیل شد. رشیدیان در این جلسه حضور نداشت و به قرار اطلاع از هفته گذشته مشغول تهیه مقدمات تشریففرمایی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به بانک اعتبارات تعاونی و توزیع میباشد که قرار است روز دوشنبه هفته آینده تشریففرما شوند و رشیدیان با کمک عدهای از رؤسای اصناف بهویژه آذرفر، رئیس اتحادیه کامیونداران، مشغول تهیه مقدمات میباشند و در چند خیابان تهران از هماکنون طاق نصرت زدهاند».
در ادامه این سند آمده است: «سرتیپ برخوردار [افسر بازنشسته شهربانی] پس از ورود به منزل رشیدیان پرسید که سپهبد علوی مقدم به اینجا آمده یا خیر و به ایشان جواب داده شد که نیامده و پس از تحقیق معلوم شد که سپهبد علوی مقدم در بانک ایران و غرب با رشیدیان همکاری نزدیک دارد و یک اتاق کار هم در بانک مزبور به ایشان اختصاص داده شده است».
این سند میافزاید: «ضمنا پاکدامن گفت از یک طرف دستگاه ادعا میکند سپهبد علوی مقدم1 به علت سوءاستفاده مردود شاهنشاه است و از طرف دیگر شاهنشاه مبالغ هنگفتی از سرمایه خودشان را به اختیار بانک ایران و غرب و از جمله سپهبد علوی مقدم گذاشتهاند و خود تیمسار هم چند میلیون تومان از همان وجوه را که در دوره وزارت کشور و ریاست شهربانی کل اخاذی کرده در این بانک سرمایهگذاری نموده است».
منبع: سپهبد مهدیقلی علوی مقدم به روایت اسناد ساواک، ص 234؛ رشیدیانها به روایت اسناد ساواک، ج 3، ص 229.
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir
✳️ پژوهشکده تاریخ معاصر؛
روز کتابدار و هفته کتاب و کتابخوانی را تبریک میگوید
روز ۲۴ آبان ماه هر سال در تقویم ایران به عنوان روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار نام گذاری شده است. هدف از نامگذاری این روز تأکید هر چه بیشتر بر ارزش کتاب و نقش مطالعه بر سطح فرهنگ جوامع بوده است؛ ازاینرو روابط عمومی پژوهشکده تاریخ معاصر، این هفته را به همه کتابداران و حافظان اندیشه بشریت تبریک عرض میکند و با آرزوی توفیق و سلامتی برای کتابداران خدوم پژوهشکده تاریخ معاصر، که در عرصه کتاب و کتابداری که سکوی پرتاب ادراک آدمی است، فعالیت مینمایند، شما را به مطالعه بیانات مقام معظم رهبری درباره کتاب و اهمیت کتابخوانی دعوت میکند.
برای مطالعه متن کامل بر روی این لینک کلیک کنید!
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir