جستاری در مفهوم مطالعات بین رشته‌ای قبل از تبیین مفهوم مطالعات میان رشته‌ای لازم است تبیینی از «مطالعات چند رشته‌ای» و تفاوت آن با مطالعات بین رشته‌ای صورت بگیرد. _ مطالعات چند رشته‌ای : معرفتی حاصل از استخدام چند رشته مختلف برای بررسی یک موضوع یا موضوعات مشخص است ، به نحوی که در آن ، هر رشته معرفتی همچنان بر روش شناسی و مفروضات خود پای می‌فشارد و هیچ رشته‌ای به نفع رشته دیگر تقلیل نمی‌یابد یا در مسیر توسعه خود به حدود رشته دیگر تجاوز نمی‌کند. _ مطالعات بین رشته‌ای : اما مطالعات بین رشته‌ای مطالعه‌ای است که در آن مرزهای سنتی و شناخته شده بین علوم و رشته‌های مختلف و یا حتی مکاتب فکری فرو می‌ریزد و در هم تنیده می‌شود و آنچه حاصل می‌آید سنتزی از رشته‌های مختلف است که نه تنها برای خود هویت ، شخصیت ، و رسمیت خاصی قائل است بلکه از طریق ترسیم این نه‌همانی‌های خود با رشته‌های شناخته شده _ که در مطالعات بین رشته‌ای ، رشته‌های سنتی نامیده می‌شود _ اصولاً بر آن رشته‌ها ، یعنی رشته‌های سنتی ، پرسش می‌افکند و اعتبار آنها را مورد تردید قرار می‌دهد ؛ به عبارت دیگر مطالعات بین رشته‌ای خود رشته‌ای است که در مقابل آنچه در این رشته‌های تخصصی سنتی مثل تاریخ ، جامعه‌شناسی ، فلسفه ، علوم سیاسی و... خوانده می‌شود، قرار می‌گیرد. مطالعات بین رشته‌ای در حقیقت فرایندی از پاسخ گفتن به یک پرسش ، حل یک مسئله ، یا پرتو افکندن بر یک موضوع است که بزرگتر یا پیچیده‌تر از آن باشد که بتوان در چهارچوب یک معرفتِ آکادمیک مشخص بدان پاسخ گفت. با پیچیدگی روز افزون مسائل مورد ابتلا بشر در قرن بیستم مشخص شد که برخی مسائل علل و ابعادی چندگانه دارند ، علل و ابعادی که پرتو افکندن بر تمام آنها و در نتیجه گشودن گره آن مسئله در تخصص هیچ معرفتی نیست ، از این رو وظیفه مطالعات بین رشته‌ای این شد که نظرگاه‌های معارف مختلف را در هم ادغام کند یا در هم بیامیزد و درک قابل اعتمادتر یا چند جانبه‌تری از موضوع مسئله یا پرسش تحت مطالعه خود ارائه دهد. بنابراین مطالعات رشته‌ای خود یک رشته مستقل مثل تاریخ و جامعه شناسی و فلسفه و علوم سیاسی است که در دانشگاه‌های مختلف در دوره‌های لیسانس وق لیسانس و دکترا تدریس می‌شود و موضوع یا موضوعات مورد مطالعه آن هم موضوعاتی است پیچیده که هیچ معرفتی به تنهایی قادر به پاسخ گفتن آن‌ها نیست. با توجه به آنچه که بیان شد می‌توان گفت وقتی که از مطالعات بین رشته‌ای در تاریخ سخن گفته می‌شود احتمالاً باید منظور این باشد که موضوع یا موضوعاتی از تاریخ که نمی‌توان آنها را در چهارچوب علم یا رشته تاریخ مطالعه کرد ، باید از طریق فرایند پژوهشی بین رشته‌ای بررسی شوند. 📚 برگرفته و تلخیص از مقاله فراسوی تاریخ در تاریخ ؛ مجموعه مقالات همایش تاریخ و همکاری‌های بین رشته‌ای ؛ ص ۴۰۷_۴۱۰ #ویژه_محققین #مطالعات_بین‌رشته‌ای 🏛☜‌[ آن سوی تاریخ ]☞⁩🏛