🔶️ نفت؛ طلای سیاه یا نفرین سیاه؟ 🔸️۲۹ اسفند، سالروز ملی شدن صنعت نفت، فرصتی برای بررسی این پرسش بنیادین است که آیا وجود نفت در ایران به نفعمان بوده یا به زیانمان؟ نفت، که زمانی عامل پیشرفت صنعتی و اقتصادی بسیاری از کشورها شد، در ایران مسیری متفاوت را طی کرد. از کشف نخستین چاه در مسجدسلیمان در سال ۱۲۸۷ تا امروز، این منبع استراتژیک هم منافع اقتصادی داشته و هم هزینه‌های سیاسی، امنیتی و اجتماعی سنگینی بر کشور تحمیل کرده است. 🔸️از منظر اقتصادی، نفت می‌توانست ایران را به یک قدرت صنعتی و توسعه‌یافته تبدیل کند. درآمدهای نفتی، اگر به درستی مدیریت می‌شدند، می‌توانستند زیرساخت‌های کشور را تقویت کنند، صنایع بومی را گسترش دهند و رفاه عمومی را افزایش دهند. اما مدل اقتصاد نفتی وابسته، ایران را از تولید صنعتی مستقل بازداشت و به یک کشور تک‌محصولی تبدیل کرد. نتیجه آن، وابستگی شدید بودجه کشور به صادرات نفت، شکنندگی در برابر تحریم‌ها و نوسانات بازار جهانی انرژی شد. 🔸️از منظر سیاسی، نفت عامل نفوذ و دخالت قدرت‌های خارجی در ایران شد. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، که به سقوط دولت ملی دکتر مصدق انجامید، نمونه بارزی از این دخالت‌ها بود. آمریکا و بریتانیا، با استفاده از ابزار اقتصادی و سیاسی، نه‌تنها کنترل صنعت نفت ایران را به دست گرفتند، بلکه برای دهه‌ها در تصمیمات کلان کشور نقش‌آفرینی کردند. بعد از انقلاب ۱۳۵۷ نیز، تحریم‌های نفتی همواره یکی از ابزارهای فشار غرب علیه ایران بوده است. 🔸️از منظر اجتماعی، درآمدهای نفتی باعث شکل‌گیری دولت‌های رانتیر شد. این دولت‌ها، که به جای اتکا به مالیات...