انقلاب علم پرستاری
علم پرستاری مدرن متأثر از تلاش‌های افرادی نظیر فلورانس نایتینگل (بنیان‌گذار پرستاری مدرن) که زادروز وی بعنوان روز جهانی پرستار شناخته می‌شود، نضج و نمو یافت. این تلاش‌ها اگرچه بسیار قابل‌تقدیر است اما درعین‌حال می‌تواند تکمیل شود و بهبود یابد. در واقع اندیشمندان نسبت به علم پرستاری مدرن اشکالات و انتقاداتی مطرح می‌کنند که ناشی از بنیان‌های معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی این علم است. اگر این بنیان‌ها تحول یابد، می‌توان انقلاب‌های علمی در دانش پرستاری را رقم زد.
حکیم آیت الله جوادی آملی می‌فرماید: «باید بدانیم تا مطلبی صد در صد علمی نباشد دینی نیز نخواهد بود! دینی بودن علم، به دینی بودن موضوع علم است، لذا معیار دینی بودن طب به طبیب و بیمار و بیماری نیست، بلکه به فهم دقیق و عمیق موضوع و مساله است یعنی دینی بودن طب به فهم عمیق و دقیق ابنا و ابدان است، اگر بفهمیم و باور کنیم که موضوع علم طب، فعل خداست قطعا و لابد این علم دینی خواهد بود حتی اگر پزشک و بیمار مسلمان نباشد. طبیب باید بداند که تاجر نیست و بیمار یک انسان است که موجودی ابدی است و با مردن نمی پوسد بلکه از پوست به در می آید لذا طبیب باید بخش مهمی از علم خود را از اخلاق بگیرد و صرفا به آزمایشگاه موش و علم تجربی تکیه نکند و تا بیماری بیمار برای وی ثابت نشد نسخه تجویز نکند، چراکه اگر پزشکی بدون شناخت بیماری و از روی آزمون و خطا دارو تجویز کند ضامن خواهد بود، پزشکی که نتوانست بیماری را تشخیص دهد باید بگوید من بیماری تو را نفهمیدم و بیمار را ارجاع بدهد به طبیب دیگر؛ این می شود طب اسلامی!»
پرستاری اسلامی و توحیدی نیز چنین است. پرستاری از نگاه اسلامی و توحیدی مستلزم تحول در چند مبناست: اولاً نه انسان کالاست و نه سلامتی او و نه پرستاری از او؛ لذا نگاه تاجرانه و کاسب‌کارانه نسبت به مسئولیت شریف پرستاری، امری غیرتوحیدی است. ثانیاً برخلاف تعاریف پزشکی مدرن از انسان، انسان حیوان نیست بلکه حی متأله است و لذا سلامتی او و پرستاری از او، صرفا محدود به بعد جسمانی و بشری او نیست و شامل ساحت‌های روحانی و فؤادی او نیز می‌شود؛ ثالثاً خلقت انسان و همچنین بیماری‌های موجود در جسم وی، بی‌جهت و خنثی نیست بلکه آیت‌هایی هستند از مراتب بالاتر روح او. لذا نگاه آیت‌مدار به ابعاد جسمانی انسان و بیماری‌های جسمی وی، برای درمان هم جسم و هم روح او، راهگشاست.
روز اسلامی پرستار، برخلاف روز جهانی پرستار، همان سالروز میلاد حضرت زینب سلام‌الله علیهاست که دکترین وی «ما رأیت الا جمیلا» بود و قاعدتاً اگر بنیان‌های علم پرستاری مبتنی‌بر نگرش توحیدی زینب کبری سلام‌الله علیها شکل گیرد، هم علم پرستاری متحول خواهد شد، هم خود پرستاران می‌توانند به درجات بالاتری از حیات برسند و هم می‌توانند در افزایش درجات حیات بیمارانشان نقش ایفا کنند. حیات، محدود به حیات بشری داروینیستی نیست بلکه حاوی مراتب صدر و شغاف و قلب و فؤاد است که پرستاری مدرن صرفا به حیات صدری و شغافی توجه دارد. پرستاری توحیدی، حیات‌بخش است و علم پرستاری توحیدی، دانشی حی و زنده است نه سرد و بی‌روح. قرن جدید اسلام نویدبخش انقلاب در علم پرستاری نیز خواهد بود ان‌شاءالله.
✍️ اندیشکده تثبیت| حسینی
@tasbit1444_ir