⬆️ واژه ها: خلقنا : خلق کردیم، آفریدیم (فعل ماضی از ماده « خلق») احسن: نیکوترین (فعل تفضیل از ماده « حسن» ) تقویم: ساختار، در آوردن چیزی به صورت مناسب و زیبا و موزون (مصدر باب تفعیل از ماده « قوم») رددنا: برگرداندیم (فعل ماضی از ماده «ردد») اسفل: پائین ترین ، اسم تفصیل از ماده « سفل») سافلین: پست ها ، پائین ها (اسم فاعل ، صیغه جمع از ماده « سفل») ممنون : پایان پذیر، غیر ممنون یعنی غیر مقطوع و دائمی (اسم مفعول از ماده « منن») 📌نکات تفسیری ۱-منظور از « احسن تقویم» چیست؟ خداوند متعال هر چیزی را که خلق کرده نیکو آفریده است (الذی احسن کل شی ء خلقه ) او همان کسی است که هر چیزی را آفرید نیکو آفرید. نظام هستی و موجودات آن بر اساس نظام احسن است و هر چیز به بهترین وجه خلق گردید ولی در انسان خصوصیتی است که خداوند متعال آن را جداگانه بیان کرده و فرمود: « انسان را در بهترین قوام خلق کردیم» و این همان چیزی است که انسان از سایر موجودات ممتاز کرده و بر آن ها برتری بخشیده و آن عقل و فطرت الهی و قدرتی است که در وجود انسان است که با آن می تواند عوالم مختلف را سیر کند، حتی از فرشته ها بالاتر رود و مسجود ملائکه گردد. (و لقد کرمنا بنی آدم ... و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا ) و به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم ... و بر بسیاری از آفریده های خود برتری آشکار دادیم. (... ثم انشأناه خلقا آخر فتبارک الله احسن الخالقین) .... سپس (جنین را در) آفرینشی دیگر پدید آوردیم پس بزرگ و پر برکت است خدایی که بهترین آفرینندگان است . پس منظور از « احسن تقویم» عقل و شعور و قدرت و اختیاری است که خداوند به انسان داده و در پرتو این استعدادها به مقام قرب پروردگار (فاما آن کان من المقربین) می تواند برسد . ۲-منظور از « اسفل سافلین» چیست؟ « اسفل سافلین» یعنی پست ترین پستی ها که پائین ترین مرتبه است و منظور از آن مقام منحطی است که از هر پستی ، پست تر و از مقام هر شقی و زیانکاری پائین تر است بر این اساس معنای آیه این است که سپس ما همین انسان را که در بهترین تقویم آفریدیم ، به مرتبه پستی برگرداندیم که از جایگاه تمام خلایق پست تر است . کسانی که این استعداد بی نظیر الهی را تباه کنند و به فعلیت نرسانند و به جای خداپرستی به هواپرستی بپردازند خود رااز سعادت ابدی محروم ساخته و بر اثر شرک، کفر، ضلالت ، طغیان و فسق و فجور، به قعر جهنم و پائین ترین درکات آن که (الدرک الاسفل من النار) است سقوط می کنند. البته انسان هایی که اهل ایمان و عمل صالح باشند نه تنها از درجات معنوی که خدای تعالی اعطا فرموده سقوط نمی کنند بلکه در پرتو این دو به کمالات معنوی برتر می رسند و استعدادهای الهی خود را شکوفا می کنند . ۳-مراد از « اجر غیر ممنون » چیست؟ منظور از « اجر غیر ممنون» پاداش دائمی و خالی از هر گونه نقص و کمبود است . چون پاداش های الهی در قیامت مانند نعمت های دنیوی نیست که محدود و مربوط به زمانی خاص باشد ، چنان که در جای دیگر می فرماید: (لا مقطوعه ولا ممنوعه) نه هرگز تمام می شود ونه اهل آن از آن ممنوع می گردند. 📢پیام ها ۱-ساختار وجودی انسان استوارترین و زیباترین ساختار و در اوج اعتدال است (فی احسن تقویم) ۲-خلقت انسان ویژه و منحصر به فرد است (لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم) ۳-انسان در اصل خلقت پستی ندارد و سقوط او در طی مراحل زندگی و در نتیجه عمل او واقع می شود (خلقنا الانسان فی احسن تقویم ثم رددناه اسفل سافلین) ۴-هر چه امکانات و استعدادها بیشتر و زمینه های رشد قوی تر باشد استفاده نکردن از امکانات و شکوفا نکردن استعدادها مجازات سخت تر و سقوط وحشتناک تری در پی دارد (لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم ثم رددناه اسفل سافلین) ۵-تنها راه نجات از سقوط به پست ترین مراتب، ایمان و عمل صالح است (الا الذین امنوا و عملوا الصالحات) 🗄منبع: تفسیر همراه 🆔 @balaq_ir|بلاغ| balaq.ir