🔴اخلاق و اقتصاد: همافزايي يا همزدايي؟
🖊احمدحسين شريفي
🔹جان کِنت گالبرایت (1908-2006)، سياستمدار و اقتصاددان آمريکايي، ميگفت: «زمانی که کسب سود هدف اصلی یک ملت شد، کاهش معنیداری در سطح زندگی بشریت به وجود میآید. اهداف اقتصادی میتوانند توجه مردم را از موضوعات حیاتی انسانی دور کنند. در جامعه ای که توسط شرکتهای بزرگ سودجو احاطه شده، آزادی، هویت و خلاقیت جامعه از دست میرود».
🔹نکتهاي که گالبرايت متذکر ميشود، يک حقيقت مغفول در دنياي جديد و اقتصادهاي مدرن است. حقيقتي که قرنها قبل، اسلام عزيز در تعاليم و آموزههاي اقتصادي خود آن را گوشزد کرده بود. اسلام، محور همه فعاليتهاي اقتصادي را، که بعضاً آنها را تا مرتبة مهمترين انواع عبادات الهي بالا ميبرد، توجه به اخلاق ميداند. براي اقتصاد منهاي اخلاق هيچ جايگاه و ارزشي قائل نيست. ميتوان گفت يکي از مهمترين تمايزهاي نظام اقتصادي اسلام با ديگر نظامهاي اقتصادي مثل اقتصاد سوسياليستي و سرمايهداري و امثال آن، توجه و تأکيد ويژة اسلام بر مسأله اخلاق در اقتصاد و فعاليتهاي اقتصادي است. اخلاق و اقتصاد از نگاه اسلام همافزايي (Synergy) دارند. در حالي که در اغلب نظامهاي اقتصادي موجود، نوعي همزدايي (dynergy) ميان اين دو برقرار است.
🔹از نگاه اسلام، برخلاف بسياري از مکاتب اقتصادي مدرن، تحفظ بر ارزشهاي اخلاقي نه تنها مانعي براي فعاليتهاي اقتصادي نيست؛ که يکي از شرايط زيست اخلاقي، فعاليت جهادي در عرصة اقتصاد (اعم از توليد، تجارت، توزيع و سرمايهگذاري) است. اخلاق اسلامي نه تنها مانع سودآوري و رفاه اقتصادي نيست؛ که خود عاملي در جهت تکثير سود و رفاه است: «حُسْنُ الخُلْقِ يَزيدُ فِي الرِّزقِ». در اين زمينه دهها و بلکه صدها روايت از اولياء دين در متون روايي ما موجود است. علاقهمندان ميتوانند به مجموعة ارزشمند «الحياة» مراجعه کنند.
🔹البته همانطور که اشاره شد، برخي از انديشمندان و خردمندان دنياي غرب نيز متفطن خدمات اخلاق به اقتصاد شدهاند؛ به همين دليل، در سالهاي اخير شاهد شکلگيري جنبشهاي علمي و عملي در عرصه «اخلاق کسب و کار»، «اخلاق حرفهاي»، «تدوين منشورهاي اخلاقي براي حرفهها و مشاغل مختلف» و دهها اقدام ريز و درشت ديگر هستيم.
#اقتصاد
#اخلاق
🆔کانال استاد احمدحسین شریفی
🆔
https://eitaa.com/joinchat/1153171503C4349780964
🔹ارتباط با ادمین:👇
@mjbayat
🌹