#گزارش_متنی #نشست_علمی #اصول #پایه_چهارم حکم واقعی و ظاهری در علم اصول استاد محمدامین ابوالحسنی 🔰 قبل از پرداختن به اقسام حکم شرعی واقعی و ظاهری لازم است حکم را به طور کلی بررسی کنیم. نسبت حکمیه (حکم) را با این معیار که آیا مبتنی بر توافق و تسالم است یا نه، به دو قسم کلی تقسیم می‌کنند: واقعی و اعتباری. حکم واقعی یا مربوط به عالم ثبوت و نفس الأمر است و یا مربوط به عالم اثبات و مقام فهم و معرفت. در عالم ثبوت می‌توانیم حکم واقعی (نفسی) یا ظاهری (طریقی) داشته باشیم که خود حکم ظاهری یا واقع‌نماست (مثل وجوب تبعیت از قطع) و یا غیرواقع‌نماست (مانند وجوب احتیاط در احتیاط عقلی یا عدم وجوب احتیاط در ترخیص و برائت شرعی). حکم جعلی و اعتباری را در پنج قسم می‌توان دسته‌بندی کرد: عقلایی، عرفی، حقوقی، اخلاقی و شرعی. بحث در این جلسه بر حکم شرعی متمرکز است. اساسا بحث حکم واقعی و ظاهری در احکام شرعی مبتنی بر دو پیش‌فرض است: حجیت ذاتی قطع و اشتراک احکام بین عالم و جاهل. حکم شرعی یا ناظر به عالم ثبوت است و آنچه در لوح محفوظ است (که این واقعی به اصطلاح اول است)، یا ناظر به عالم اثبات است، یعنی مقام فهم و معرفتِ فقیه و آنچه به دست ما رسیده است (که این ظاهری به اصطلاح اول است). در عالم ثبوت حکم نفسی را داریم مانند وجوب نماز و حرمت کذب (واقعی به اصطلاح دوم) و طریقی را داریم که برای کسی جعل شده که طریق وجدانی یعنی قطع ندارد (ظاهری به اصطلاح دوم). این حکم ظاهری به دو طریق جعل می‌شود: ▫️اگر قطع نسبت به حکم شرعی واقعی نبود (شک -عدم علم- نسبت به حکم شرعی مسبق) تبعیت از خبر واحد وجوب دارد. (امارات شرعی) ▫️اگر قطع و قطعی (علم و علمی) نسبت به حکم شرعی واقعی نبود (شک -عدم علم و علمی- نسبت به حکم شرعی مسبق) یا وجوب احتیاط برقرار است (احتیاط شرعی) و یا احتیاط واجب نیست بلکه ترخیص جعل شده است (برائت شرعی). 🔰 نکات مرتبط با انقسام حکم شرعی به واقعی و ظاهری 1️⃣ نکته اول: سه اصطلاح حکم واقعی و ظاهری 1. حکم ▪️در لوح محفوظ: واقعی ▪️فهم فقیه -قطعی یا غیر قطعی-: حکم ظاهری ▫️این اصطلاح در بحث اجزاء به کار برده می شود. 2. حکم در لوح محفوظ ▪️نفسی باشد: واقعی ▪️طریقی باشد: ظاهری ▫️این اصطلاح، احکامی که طلب یا زجر حقیقی و واقعی دارند و بر آنها ثواب و عقاب مترتب می شود را از غیر جدا می کند. 3. حکم طریقی در لوح محفوظ ▪️واقع نما باشد: واقعی ▪️واقع نما نباشد: ظاهری ▫️این اصطلاح احکام ظاهری واقع نما که تقدم رتبی بر احکام ظاهری غیر واقع نما دارند را مشخص می کند. 2️⃣ نکته دوم: مؤدّای طرق عقلی می‌تواند: 1- حکم عقلی باشد. 2- حکم شرعی باشد. • واقعی باشد. مثل قطع به وجوب شرعی عدل. • ظاهری باشد. مثل قطع به وجوب تبعیت از خبر ثقه. مؤدّای طرق شرعی (امارات) می تواند: 1- حکم واقعی باشد. مثل وجوب شرعی نماز جمعه. 2- حکم ظاهری باشد. مثل وجوب شرعی احتیاط یا ترخیص شرعی نسبت به احتیاط. 3️⃣ نکته سوم: اصطلاح چهارمی نسبت به حکم ظاهری وجود دارد و آن جعل حکم مماثل یا متضاد بر اساس مؤدّا و مضمون طرق ظاهریه است. (مودای طرق حکم جعل شده ظاهری هستند حقیقتا) ظاهری نامیدن به این سبب است که فقیه به خود حکم واقعی دست نیافته و برای وی حکمی در عرض آن جعل کرده‌اند. 4️⃣ نکته چهارم: گاه به مودای طرق ظاهری، حکم ظاهری گفته می‌شود یعنی وجوب نماز که از خبر ثقه فهمیده شده را حکم ظاهری می‌نامند. در این نام‌گذاری سه احتمال وجود دارد: • حکم ظاهری یعنی فهم فقیه که این اصطلاح مناسب مبحث اجزاء است: این اصطلاح به درستی به کار برده شده است. • حکم ظاهری یعنی حکمی که از طریق امارات و به کمک احکام ظاهریه به دست آمده است: در این اصطلاح مجاز عقلی به کار برده شده است یعنی حقیقتا حکم واقعی است و چون از طریق حکم ظاهری به دست آمده است آن را ظاهری نامیده اند. • حکم ظاهری یعنی حکمی مماثل یا متضاد که مطابق با مودای اماره جعل شده است: این همان اصطلاح چهارم از اصطلاحات حکم ظاهری است که نسبت دادن حکم ظاهری به مودای طرق واقعی است و مجاز عقلی نیست. 5️⃣ نکته پنجم: احکام را می‌توان با لسان تکلیفی و یا با لسان وضعی ارائه کرد. به عنوان مثال می‌توان گفت قطع وجوب متابعت دارد یا می‌توان گفت قطع حجت است. 🌱 کانال‌ مدرسه | پژوهش 🌱

#گزارش_تصویری نشست توجیهی معاونت پژوهش با طلاب #پایه_دوم در این نشست بعد از بحثی دربارۀ چیستی پژوهش و انواع فعالیت پژوهشی، دربارۀ درس مهارت‌های پژوهشی، فرایند انجام طرح‌نامه پژوهش، اساتید راهنما و زمان‌بندیِ نوشتن مقاله در پایه دوم توضیح داده شد. سپس نحوۀ فعالیت طلاب پایه دوم در کانون‌های علمی مدرسه تشریح شد و جلسات شبانه‌ای که در ضمن طرح «مدرسه در مدرسه» تشکیل می‌شود معرفی شدند. جشنواره علامه حلی، نشریه مدرسه، بازدیدهای علمی، مسابقات و المپیاد، تقریرنویسی از نشست‌های علمی و نحوهٔ برخورداری از مشاورهٔ پژوهشی از جمله موضوعات دیگر در این نشست بودند. مدرسه علمیه قرآنی امام علی بن موسی الرضا علیهما السلام از سال‌های گذشته یک طرح مطالعاتی خاص را تدوین کرده که شامل یک سیر مطالعاتی 6 ساله و طبقه‌بندی‌شده است. در این نشست نکاتی برای تشویق طلاب به طی این مسیر ارائه شد. در انتها درباره پنج‌شنبه‌های پژوهش و کارگاه‌های مهارتی متمرکز و نحوۀ برگزاری آن‌ها توضیحاتی ارائه شد. 🌱 کانال‌ مدرسه | پژوهش 🌱