ناکارآمدی عقلانیت مدرن در تفکیک ذاتی و عرضی در دین ✍️ احمدرضا کفراشی / دانشجوی دکتری رشتة فلسفة دین مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) / محمد جعفری / دانشیار گروه کلام مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) چکیده: روشنفکران دینی با تفکیک ذاتی و عرضی دین معتقدند که برای رسیدن به ذات دین باید عرضیات و مقتضیات عصر نزول را کنار گذاشت. از نظر آنها، عقلانیت مدرن یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها برای این تفکیک است. بر اساس این ملاک، انسان عصر مدرن برای پذیرش آموزه‌های دینی باید آنها را با عقلانیت سکولار ارزیابی کند و هر آموزه‌ای را که با معیارهای عقلانیت مدرن سازگار باشد، به‌عنوان ذاتی دین بپذیرد و حفظ کند؛ اما اگر آموزه‌ای نتواند با عقلانیت مدرن همخوانی داشته باشد، به‌عنوان عرضی دین قلمداد شده، باید کنار گذاشته شود. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی درصدد بررسی کارآمدی عقلانیت مدرن در تفکیک ذاتی و عرضی دین است. بنابراین سؤال اساسی این است که آیا عقلانیت مدرن توان تفکیک ذاتی و عرضی در دین را دارد یا خیر؟ این پژوهش پس از تبیین ادعای روشنفکران دینی به بررسی توانایی عقل مدرن در انجام چنین تفکیکی می‌پردازد. مبانی و پیش‌فرض‌های دیدگاه روشنفکران دینی و نیز عقلانیت مدرن را مورد بررسی قرار می‌دهد. در پایان نشان داده می‌شود که عقلانیت مدرن به‌ دلیل ابتنا بر مبانی و پیش‌فرض‌های نادرست، لزوم نسبیت معرفت‌شناختی و نیز نواقص و محدودیت‌های ذاتی‌ای که دارد، معیار مناسبی برای تفکیک ذاتی و عرضی دین نیست. 🆔@mjafari_ir

📌چهاردهمین پیش نشست همایش الهیات مقاومت دانشگاه فردوسی با همکاری گروه کلام و فلسفه دین موسسه امام خمینی ره 🔷 اندیشه مقاومت در اسلام و مسیحیت؛ بررسی تطبیقی 🎤 سخنران: آقای دکتر امیر خواص ناقد: حجت الاسلام دکتر جواد باغبانی دبیر نشست: حجت الاسلام دکتر محمد وحیدی 🗓زمان: دوشنبه 29 اردیبهشت ماه 1404 مکان : موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره 🆔@meshkatnoor

📌لوازم فقهی اینکه گفته می‌شود دیانت ما عین سیاست ماست، چیست؟ ✍پاسخ 1⃣معنای سخن یادشده آن است که مسلمانان چنانکه تکالیفی در امور عبادی و اقتصادی دین دارند،‌ در حوزۀ سیاست نیز تکالیفی دارند؛ چراکه دین شامل تکالیف سیاسی هم می شود و این مهم در فقه،‌ آثار فراوانی دارد. 2⃣شاید نخستین تکلیف سیاسی، تکلیف نسبت به تشکیل اصل حکومت دینی مشروع است؛ چراکه بر پایۀ آن، سایر آموزه های دین در جامعه پیاده می شود. بنابراین، مردم نسبت به روی کار آوردن حکومت دینی مشروع،‌ تکلیف شرعی دارند. 3⃣همچنین تقویت حکومت دینی مشروع یک تکلیف شرعی است و رها کردن این تکلیف مانند رها کردن نماز،‌ گناه است. ازاینرو، شرکت در انتخابات واجب و ترک آن حرام شرعی است. نیز،‌ از آنجا که حضور در انتخابات،‌ واجب است، چون خیر است، سبقت به انجام این کار نیز از باب «فاستبقوا الخیرات»،‌ خیر است و دست کم حکم فقهی استحباب را دارد،‌ چنانکه سبقت به خواندن نماز مستحب است. 4⃣نیز، از آنجا که رأی دادن به اصلح،‌ واجب شرعی است؛ تبلیغ برای فرد أصلح نیز به لحاظ فقهی واجب است و ترک آن،‌ مانند ترک نماز،‌ حرام است. روشن است که اگر أصلح انتخاب شود، دین خدا تقویت می‌شود، عدالت اجرا می‌شود، نماز خوان‌ها بیشتر می‌شوند، ظلم و فساد کمتر می‌شود و..... 5⃣دینداران آنقدر که به گفتن ذکر صلوات و استغفار علاقه دارند،‌ به گفتن شعار مرگ بر آمریکا و اسرائیل علاقه ندارند،‌ حال آنکه هر دو ذکر دینی و شرعی هستند. استحباب مرگ بر اسرائیل، کمتر از استحباب ذکرهای لاإله الا الله یا سبحان الله نیست. اگر تبرّی از دشمنان خدا امری واجب است و اگر لعن دشمنان خدا واجب است،‌ مصداق بارز آنها آمریکا و اسرائیل هستند،‌ در عین حال دینداران چون احکام سیاسی را جزو دین نمی دانند،‌ این امور را بر خود واجب شرعی نمی دانند. ادامه دارد ✅با ما در کانال یادداشت‌های اعتقادی همراه باشید: 🆔@faryab110

🔰ساز و کار اسلامی سازی علوم انسانی 🔸حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار 🔸ارائه شده در جمع اعضای هیات علمی گروههای کلام ، فلسفه ، علوم قرآنی و عرفان موسسه امام خمینی ره 🆔@meshkatnoor

❇️❇️❇️ #فراخوان_جذب_مقاله ❇️❇️❇️ #نشریه_علمی_ترویجی #شماره_یازدهم_نشریه 📢قابل توجه اساتید، محققان و دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه! فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان برای شماره یازدهم خود آماده پذیرش مقالات مرتبط با حوزه کلام اسلامی است. علاقه‌مندان می‌توانند مقالات خود را با یکی از روش‌های زیر ارسال نمایند: 1️⃣ سایت فصلنامه علمی حکمت کریمان به نشانی www.h-kariman.ir 2️⃣ پست الکترونیک ‏pajooohesh.gsm@gmail.com‏ 3️⃣پیام‌رسان ایتا به نشانی @pajoohesh_1401‎‏ ‏ ✍️مشاهده موضوعات قابل پذیرش 👤مشاهده اعضای هیئت تحریریه 🎖مشاهده مجوز 🗒مشاهده آخرین نسخه مجله (شماره دهم) 🔍مشاهده راهنمای نویسندگان ❇️❇️❇️چاپ مقاله در نشریه حکمت کریمان برای طلاب امتیاز پژوهشی در سامانه سخا دارد ⚠️لازم به ذکر است هزینه داوری، مشابهت یابی و انتشار تا اطلاع ثانوی به عهده نشریه بوده و رایگان است! ⚠️حداکثر مدت داوری و تعیین تکلیف مقاله که نوآوری (عنوان-محتوا) داشته باشد دو هفته است! •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان 🆔 @hekmatekariman 🌐 http://www.h-kariman.ir 🆔@meshkatnoor

💠 نشست علمی گروه کلام و فلسفه دین 💠 آشنایی مقدماتی با عصب شناسی دین 📌سخنرانان 🎙آقای دکتر محسن انبیایی با موضوع مباحث مقدماتی عصب شناسی دین 🎙حجت الاسلام آقای روح الله شیخانی با موضوع بررسی نظریه پردازش پیش بینی در دین و معنویت 🎙حجت الاسلام آقای محمد اروجلو با موضوع بررسی چالش عصب‌شناختی برای اراده آزاد از منظر استاد مصباح یزدی 🎙حجت الاسلام آقای جوکار با موضوع نورون های آیینه ای و آموزه های هنجاری دین 🎙حجت الاسلام آقای میثم حق پرست با موضوع بررسی تاثیر متقابل ساختارهای مغزی و تصویر سازی ذهنی از خدا 🕋مکان: موسسه امام خمینی ره ،ساختمان جمهوری، طبقه منفی 2 (سالن اندیشه) ⏰زمان: سه شنبه 6 خرداد ساعت 17 👈لینک حضور مجازی در جلسه http://iki.ac.ir/live

#فراخوان 🔰 اعلام فراخوان «الهیات و الحاد جدید و رابطه علم و دین» 🔻بنیاد ملی علم ایران در راستای حمایت از پژوهش‌های مرتبط با حوزه علوم و معارف دینی، فراخوان حاضر را در محور « الهیات و الحاد جدید و رابطه علم و دین» منتشر می کند. 🔸 این برنامه ویژه اعضای هیئت‌علمی دانشگاهی و هیئت‌علمی حوزوی (۱. اعضای هیئت علمی مؤسسات حوزوی مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۲. اعضای هیئت‌علمی مورد تأیید مرکز مدیریت حوزه‎‌های علمیه بر اساس آیین‌نامه همترازی) بوده و حمایت از طرح‌های پژوهشی را شامل می‌شود. 🔹 پژوهشگران می توانند در بازه زمانی ۴ خرداد ۱۴۰۴ تا ۴شهریور ماه ۱۴۰۴ اقدام به ارسال پیشنهاده نمایند. 📎 جزئیات 👇 🌐https://insf.org/fa/news/1141 🆔@insf_pr 🆔@meshkatnoor

🎙نشست | مدرسه بهاره بازخوانی آموزه وحیانی بینونت ▫️پیشینه // تقریرها // ادله 🤝 گروه فقه‌العقائد پژوهشکده معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام با همکاری پژوهشگاه قرآن و حدیث برگزار می‌کند 🌱🌱🌱🌱 💡بینونت در اندیشه میرزا مهدی اصفهانی 🔺استاد محمد بیابانی اسکویی ▫️۷:۳۰الی ۸:۴۵ 🌱🌱🌱🌱 💡بینونت در اندیشه متکلمان اسلامی 🔺حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار ▫️۸:۴۵ الی ۱۰ 🌱🌱🌱🌱 💡بینونت در اندیشه فلاسفه و عرفای اسلامی 🔺آیت‌الله غلامرضا فیاضی ▫️۱۰:۱۵ الی ۱۱:۳۰ 🌱🌱🌱🌱 💡 بینونت در منابع وحیانی 🔺حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی ▫️۱۲:۳۰ الی ۱۴ 👨‍💻 دبیر علمی: حجت‌الاسلام والمسلمین امیرحسین قنبرزاده 🗓 زمان: پنج شنبه ۸ خرداد ۱۴۰۴ 🏢 مکان: خیابان صفائیه، کوچه ۲۱، فرعی اول سمت چپ، موسسه معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام ࿐ྀུ༅༅༅࿇࿇࿇༅༅༅࿐ྀུ 🆔@meshkatnoor

⬅️نقد و بررسی نقش جهان‌بینی عالم در تولید علم و تکنولوژی از منظر دکتر فردید 🔰 گروه علمی فلسفه دین، جلسه۱۶۷ 🎤 حجت‌الاسلام سجاد بقایی هامانه 🗓 سه‌شنبه ۱۴۰۴/۰۳/۰۶، ساعت ۲۰ 📲جلسه به صورت مجازی برگزار می‌شود 💻لینک حضور در جلسه https://b2n.ir/falsafedin2 #نشست_تخصصی #فلسفه_دین #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

نمایشگاه کتاب و کتابی که خیلی ها می خرند!!! در روزهای اخیر که همزمان با برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بودیم، رویدادی که بی‌تردید یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین مناسبت‌های فرهنگی و علمی کشور به شمار می‌رود، برای من و بسیاری از علاقه‌مندان، این پرسش همواره جالب و تأمل‌برانگیز است که مخاطبان ایرانی در چنین رویدادی چه کتاب‌هایی را بیشتر می‌خرند و ذهن جامعه به کدام موضوعات گرایش بیشتری دارد. در مروری بر برخی گزارش‌ها و آمارهای فروش، با نکته‌ای مواجه شدم که توجهم را جلب کرد. یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در زمینه روان‌‌شناسی و مباحث مربوطه، اثری است با عنوان «معجزه شکرگزاری» نوشته‌ی راندا برن، نویسنده‌ای که پیش‌تر نیز با کتاب‌هایی چون راز و... بسیار مطرح شده بود. همین نکته انگیزه‌ای شد تا تأملات مطرح درباره این کتاب را بازگو کنم؛ هم از منظر معرفی محتوای آن و هم از منظر نقد و تحلیل رویکرد فکری که در بطن این اثر جریان دارد. کتاب «معجزه شکرگزاری» با لحنی انگیزشی، خواننده را به یک برنامه‌ی ۲۸ روزه دعوت می‌کند. در هر روز، یک تمرین مشخص برای پرورش حس قدردانی و شکرگزاری در زندگی فرد ارائه می‌شود. تمرین‌ها شامل موارد متنوعی است؛ از نوشتن روزانه نعمت‌ها، تا لمس کردن اسکناس و شکرگزاری برای ثروت، یا قدردانی از سلامتی، دوستان، والدین، همکاران،و...! راندا برن در سراسر کتاب تأکید می‌کند که اگر به‌طور واقعی و با احساس شکرگزار باشید، اتفاقات خارق‌العاده‌ای در زندگی‌ رخ می‌دهد. نویسنده از اصطلاحاتی مانند «قانون جذب»، «انرژی شکرگزاری»، «قدرت افکار» و «پاسخ کیهانی» استفاده می‌کند. به باور او، جهان مانند یک آینه یا دستگاه پاسخ‌دهنده‌ی خودکار، دقیقاً همان چیزهایی را به زندگی ما بازمی‌گرداند که در ذهن، احساس یا کلام خود به آن توجه می‌کنیم. بنابراین اگر انسان همواره بر آنچه ندارد تمرکز کند، کمبود بیشتری را تجربه خواهد کرد؛ و اگر به‌جای آن، روی داشته‌هایش متمرکز شود و بابت آن‌ها سپاس‌گزاری کند، مسیر ورود نعمت‌های تازه به زندگی‌اش هموار می‌شود. با وجود برخی ادعاهای بزرگ و گاه غیرعلمی، باید گفت که بخش‌هایی از متن و تمرین‌های کتاب، هم‌راستایی با رویکرد روان‌شناسی مثبت‌گرا دارند. روان‌شناسی مثبت‌گرا که توسط چهره‌هایی مانند مارتین سلیگمن، باربارا فردریکسون و رابرت ایمونز توسعه یافته، به جای تمرکز بر آسیب‌ها، اختلالات یا مشکلات، سعی دارد بر منابع درونی انسان برای رشد، معنا و رضایت از زندگی تمرکز کند. یکی از مؤثرترین تمرین‌های پیشنهادی در این شاخه، تمرین شکرگزاری روزانه است. به ادعای آنان پژوهش‌هایی نشان داده‌اند که نوشتن منظم چیزهایی که بابت آن‌ها سپاس‌گزاریم (مثلاً اتفاقات مثبت، روابط خوب، موفقیت‌های جزئی یا زیبایی‌های طبیعی)، می‌تواند به مرور خلق مثبت را افزایش دهد، اضطراب را کاهش دهد و بهبود خواب و روابط را در پی داشته باشد. در بررسی این کتاب می‌توان نکات زیر را بیان کرد: 1) یکی از نقدهای اساسی که بسیاری از روان‌شناسان و اندیشمندان اجتماعی به کتاب‌هایی چون «معجزه شکرگزاری» وارد می‌کنند، ساده‌سازی بیش از حد واقعیت‌های پیچیده‌ی زندگی است. در نگاه نویسنده، صرفاً با تمرین شکرگزاری می‌توان همه چیز را بهبود بخشید؛ از روابط زناشویی گرفته تا ثروت، سلامتی، شغل، و حتی عبور از بحران‌های عاطفی و روانی. این نگاه، در بهترین حالت یک خوش‌بینی افراطی و ساده‌لوحانه است، و در بدترین حالت می‌تواند باعث نادیده گرفتن عوامل ساختاری و اجتماعیِ رنج‌های انسانی شود. آیا واقعاً کسی که در فقر مطلق یا محیطی تبعیض‌آمیز زندگی می‌کند، فقط با شکرگزاری می‌تواند از وضعیتش رهایی یابد؟ آیا بیمار سرطانی، یا مادری که فرزندش را از دست داده، باید فقط با «نوشتن چند جمله‌ی مثبت» به آرامش برسد؟ این نگاه، نوعی فردگرایی افراطی و توهم کنترل کامل بر زندگی را ترویج می‌کند که نه تنها با واقعیت‌های اجتماعی ناسازگار است، بلکه ممکن است به قربانی، احساس گناه القا کند که چرا به‌اندازه‌ی کافی شکرگزار نبوده است.👇👇

2) استفاده‌ی نادرست از زبان علم و فریب‌شناختی مخاطب یکی دیگر از اشکالات مهم کتاب است. استفاده‌ی مکرر از زبان و واژگان علمی برای بیان ادعاهایی غیرعلمی است. اصطلاحاتی مانند «ارتعاش انرژی»، «میدان مغناطیسی ذهن»، «انرژی کائنات»، «فرکانس جذب» یا «واکنش کیهان»، هیچ‌کدام در علم فیزیک، عصب‌شناسی یا روان‌شناسی به این معنا کاربرد ندارند. با این حال، این دست از نویسندگان از این واژگان استفاده می‌کنند تا به مطالبشان ظاهری علمی ببخشند و باورپذیری بیشتری ایجاد کنند. این پدیده که با عنوان شبه‌علم شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر بارها مورد انتقاد جامعه‌ی علمی قرار گرفته است. استفاده از ظاهر علم بدون پشتوانه‌ی تجربی و علمی، موجب گمراهی مخاطب می‌شود. در واقع، این‌گونه کتاب‌ها بیشتر به علم‌نما شباهت دارند تا علم واقعی؛ چراکه با القای این تصور که «علم هم این‌ها را تأیید می‌کند»، نوعی اعتبار کاذب برای خود دست‌وپا می‌کنند. 3) نادیده‌گرفتن رنج، غم و تراژدی انسانی و اموری از این قبیل: از دیدگاه برخی فلاسفه و روان‌کاوان، یکی دیگر از آسیب‌های جدی رویکرد این کتاب، نادیده‌گرفتن یا بی‌اعتبار ساختن تجربه‌های منفی انسانی است. کتاب نه تنها افراد را به شکرگزاری برای خوبی‌ها، بلکه حتی برای سختی‌ها، دشمنان، رنج‌ها و مشکلات توصیه می‌کند؛ بدون آنکه مجال تأمل، سوگواری یا درد کشیدن را مجاز بشمارد. فرهنگ خودیاری که صرفاً «مثبت‌اندیشی و شکرگزاری» را تبلیغ می‌کند، به جای کمک به رهایی انسان، او را در نوعی خوش‌بینی اجباری و تحمیلی گرفتار می‌کند؛ به‌طوری‌که حتی دیگر اجازه ندارد احساسات واقعی خود مانند اندوه، خشم، یا درماندگی را تجربه کند. چنین شرایطی ممکن است به سرکوب روانی، انکار واقعیت و انزوای درونی بینجامد چرا که این احساسات نیز در انسان وجود دارند و به نحوی باید به آنها هم رسیدگی شود. انسان همان طور که حس شادی را دارد، اندوه و غم هم از احساسات دیگر همین انسان به حساب می‌آیند که باید به آنها هم رسیدگی و همه‌ی احساسات انسانی مورد توجه باشند، چرا که انسان مجموع همه این احساسات است. 4) از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که این کتاب به‌طور ضمنی، نوعی جهان‌بینی خاصی را ترویج می‌کند، جهانی که در آن، هر چیز بدی که برای فرد رخ می‌دهد، تقصیر خود او است؛ و هر موفقیتی، حاصل افکار مثبتی است که فرستاده‌ است. حال انکه این نگاه دارای پشتوانه های فکری و فلسفی و دینی معقولی نیست. به عبارت دیگر، ادعای مطلق‌گرایانه کتاب درباره اینکه صرفاً با شکرگزاری، «همه چیز» در زندگی بهتر می‌شود، با چه روش و منطقی قابل اثبات است و کدام آزمایش علمی پشتوانه تجربی کافی این ادعاست. نهایتا، بهره‌گیری از شکرگزاری، اگر با شناخت دقیق، واقع‌گرایی، و همراهی با فهم عمیق‌تری از زندگی انسانی و روابط اجتماعی او با دیگر انسان‌ها و خداوند متعال به عنوان خالق همه هستی باشد، می‌تواند مفید واقع شود. اما اگر شکرگزاری به یک نسخه‌ی همه‌کاره و جایگزین تفکر، تلاش، تحلیل اجتماعی و همدلی انسانی و.... تبدیل شود، بیش از آنکه معجزه باشد، سرابی بیش نیست. ✍️ حجت الاسلام دکتر حسن قره‌باغی دکترای فلسفه دین موسسه امام 🆔@meshkatnoor

🟢چیستی معنویت و نسبت آن با دین در اندیشه سکولار و دینی 🎤حجت الاسلام جعفری 🟣 ارائه شده در جمع اعضای هیات علمی و محققان گروههای فلسفه دین، ادیان و علوم تربیتی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ⏰ سه شنبه 1404/03/06 🆔@mjafari_ir