#پیوند_موسیقی_با_مداحی :
#ضرورتی_بر_ساخته_یا_خود_ساخته؟
#ادامه ۱
همچنین ویژگیهای مخاطب و محیط مداحی نیز در کیفیت اثرگذاری محتوای مداحی مورد اهمیت است. بهطور مثال سطح علمی مخاطب میتواند یک شعری را بهگونهای متفاوت فهم و تفسیر کند، و یا مضامین اشعار خوانده شده، در محیط هیاتها و یا خارج از آن محیط، بهگونهای متفاوت تفسیر و برداشت میشود.
با ذکر این مقدمات ؛ در ادامه جهت
بررسی فقهی حرمت یا حلیت تولید و پخش محصولات هنری مرکب از
مداحی و موسیقی، به بیان برخی ادله میپردازیم:
۱. انحراف در تربیت ذائقه حسی و گرایش به فرهنگ غربی در میان مخاطبان
در روایتی نبی اکرم میفرماید: اِقْرَءُوا اَلْقُرْآنَ بِأَلْحَانِ اَلْعَرَبِ وَ أَصْوَاتِهَا وَ إِیَّاکُمْ وَ لُحُونَ أَهْلِ اَلْفِسْقِ وَ أَهْلِ اَلْکَبَائِرِ فَإِنَّهُ سَیَجِیءُ مِنْ بَعْدِی أَقْوَامٌ یُرَجِّعُونَ اَلْقُرْآنَ تَرْجِیعَ اَلْغِنَاءِ وَ اَلنَّوْحِ وَ اَلرَّهْبَانِیَّةِ لاَ یَجُوزُ تَرَاقِیَهُمْ قُلُوبُهُمْ مَقْلُوبَةٌ وَ قُلُوبُ مَنْ یُعْجِبُهُ شَأْنُهُم.1
با توجه به دلالت این روایت، باید سبک و کیفیت صوت قاری در خدمت و هماهنگ با محتوا باشد و نباید از سبکهای غیربومی برای حتی قرائت قرآن استفاده کرد؛ چراکه سبک و کیفیت آهنگ میتواند موجب ضلالت مخاطب حتی از مضامین دینی شود.
امروزه در فرهنگ اهل کتاب، استفاده از موسیقی به همراه متن جهت تاثیرگذاری بیشتر بر مخاطب امری متعارف است. درحالی که در فرهنگ اسلامی، به کارگیری آلات موسیقی به همراه قرآن (متن مقدس) یک ضد ارزش محسوب شده و با ساحت مقدس این متون، ناسازگار است (خلوصی و دیگران، 1396).
در فرهنگ اسلامی، استفاده از موسیقی برای اجرای آیینهای دینی نیز امری نامتعارف و مخالف شأن آن در نزد عرف قلمداد میشود. در آیین سنتی مداحی، استفاده از موسیقی در مجالس وجود نداشته (مگر در دستهجات عزاداری آن هم با آلات خاص عزاداری نظیر طبل که خارج از بحث است) و همین مداحی سنتی، مورد تایید ائمه اطهار و سیره متشرعه بوده است. ترکیب موسیقی با مداحی، پدیدهای جدید، غیربومی و ناهماهنگ با ساختار سنتی آن است و میتواند موجب فراموشی مداحی سنتی شود.
از کارکردهای هیاتها و مجالس اهل بیت، علاوهبر رشد فکری مخاطبان، تربیت عواطف و ذائقه حسی مخاطبان نیز است. تولید قطعات مرکب از موسیقی و مداحی، موجب انحراف در تربیت حسی مخاطبان و عادیسازی استفاده از موسیقی در مجالس اهل بیت میشود.
حتی اگر فرض کنیم بذاته این قطعات موجب انحراف تربیت حسی مخاطبان نشود، از آنجا که اجرای آیینهای دینی اسلامی (نظیر قرائت قرآن و اذان) همراه با موسیقی نبوده است، تولید و ترویج قطعات مداحی به همراه موسیقی، موجب تضعیف فرهنگ اسلامی و ترویج فرهنگ غیراسلامی و گرایش به فرهنگ غرب در حوزه اجرای آیینهای دینی میشود؛ چراکه در فرهنگ اسلامی برخلاف فرهنگ اهل کتاب، اجرای آیینهای دینی بههمراه موسیقی امری نامتعارف و قریب به بدعت است. بنابراین تولید و پخش این قطعات از این منظر نیز، جایز نیست؛ چراکه ایجاد گرایش به غرب در مخاطبان، خود یک عامل مستقل برای وضع حکم حرمت در تولید و استفاده از آثار هنری و رسانهای است (خامنهای، 1388، 506).
رهبرمعظمانقلاب نسبت به عدمتقلید از فرهنگ غربی در مداحی خطاب به مادحین میفرمایند: «مداحی را بهصورت یک کار صرفا سطحی، شکلی، ظاهری در آوردن، آن را عبارهاخرای تقلید از یک کار مبتذل غربی قرار دادن، هیچ جائز نیست. این را توجه بکنند، بهخصوص جوانها که توی این صراط وارد میشوند. هیچ اشکالی ندارد که از شعری با زبان مردم استفاده شود، لیکن با مضمون درست، با مضمون صحیح. اگر چنانچه مداح و خواننده ما و ستایشگر اهلبیت (علیهمالسلام) از کسانی که خودشان غرق در حیرت و بدبختیاند -وادی هنری غرب، بهخصوص هنر موسیقیشان که به ابتذال کشانده شده- و در وادی حیرت و سردرگمی شیطانی و نه حیرت رحمانی هستند، این کار شریف و پاکیزه و مقدس را الگوگیری کرد، این کار ناسزاوار است؛ کار ناشایستی است.» 1387/04/04
و یا ایشان در جایی دیگر میفرمایند: «نباید قالب مداحی با شیوههای هنری دیگر مخلوط شود و مثلا شعری در مصیبت یا مدح اهلبیت در قالب ترانه فردی دور از دین و معنویت و غرق در فساد و مادیات خوانده شود.» 1395/12/29
┅═┄⊰༻↭༺⊱┄═┅
#جامعه_ایمانی_مشعر_استان_یزد 🇮🇷
https://eitaa.com/mashar_yazd
#پیوند_موسیقی_با_مداحی :
#ضرورتی_بر_ساخته_یا_خود_ساخته؟
#ادامه ۲
۲. تضعیف و تغییر جایگاه اجتماعی مداحی
به گفته والتر بنیامین، بازتولید و تکثیر اثر هنری بهواسطه فناوریهای رسانهای، موجب کاهش ارزش آیینی آن به کارکرد نمایشی شده و اصالت آن اثر را نزول میدهد(مهدی زاده، 1389). محیط و بستر مواجهه با آثار هنری یا رسانهای، عاملی مهم بر ایجاد یا تغییر تاثیر هدایت یا ضلالت آن محتوا بر مخاطب است. بهطور مثال خواندن یک بیت عرفانی در مجلس وعظ و یا خواندن همان بیت در مجلس معصیت دوگونه برداشت و اثر متفاوت بر مخاطب ایجاد میکند. بنابراین مجلس، وضعیت، فضا و بستر عرضه هنر (مداحی) و محتوای رسانهای نیز باید مورد توجه قرار گیرد (خامنهای، 1398، 453 و269). چنانچه رهبر انقلاب در درس خارج غنا خود میفرمایند: «اگر فضا، فضای دینی است، فضای معنوی است، فضای گناه نیست، این آواز در آنجا لهوی نخواهد بود، فلایکون محرما، اما اگر فضا، فضای غیردینی است، فضای لاابالیگری است، فضای فسق و فجور است، آنگاه این فضا تاثیر میگذارد در اینکه این آواز لهوی با
شد.»(خامنهای، 1398، 269)
قطعات مرکب از مداحی در بستر موسیقی، شاید در ظاهر مرکب از دو جز موسیقی و مداحی باشد، اما مواجهه عرف با آنها، بهعنوان «یک» قطعه آواز همراه با موسیقی است که کارکرد آن را متفاوت از قبل میکند؛ چراکه با ترکیب مداحی با موسیقی، مضامین اشعار و کلام مادحین، در فضا، جو و بستر موسیقی در نزد مخاطب تفسیر و معنا میشود که تابع قواعد دنیای موسیقی است و عرف این پدیده جدید را بهعنوان یک قطعه آواز همراه با موسیقی بهحساب میآورد و نه مداحی سنتی.
همچنین این قطعات موجب میشود در نزد عرف، جایگاه مقدس و اثرگذار مداح در تربیت اجتماعی در حد یک آواز خوان تنزل یابد. این در حالی است که متون و آیین مقدس باید خود اصل قرار گرفته و بهواسطه فضایی خارج اصل خود مورد تفسیر قرار نگیرند و همچنین خوانندگان متون مقدس نظیر قرّا و مادحین، نباید کاری انجام دهند که موجب کاهش شأن مقدس اجتماعی آنان و به تبع کاهش اثرگذاری آنان در تربیت معنوی اجتماعی شود.
تولید و ترویج این قطعات جدید، موجب میشود شأن مقدس مداحی در حد آوازخوانی و مداح در حد آوازخوان در نزد عرف تنزل و به تبع اثرگذاری آنان نیز در تربیت معنوی جامعه کاهش باید. و این کاهش شأن و اثرگذاری اجتماعی شعائر، مخالف با «تعظیم شعائر» است. تقدسزدایی و تضعیف شأن اجتماعی مداحی و جایگاه اثرگذار مداح، موجب تضعیف اثرگذاری رسانه مهم تشیع در تربیت معنوی جامعه و موجب تضعیف عزاداری سنتی مورد تایید ائمه اطهار و متشرعه میشود. از این رو با توجه به روایت «باب یوهن به الحق» (روایت امام صادق(ع) در تحف العقول)، تولید و پخش این قطعات مرکب، از آنجا که موجب تضعیف شأن اجتماعی و کاهش اثرگذاری معنوی شعائر دینی میشود، جایز نیست.
رهبرمعظمانقلاب در دیدار با مادحین درخصوص حفظ محیط مداحی و جایگاه مقدس مداحی میفرمایند: «در محیطهای مراسم مذهبی، مراقب باشید هیچ کاری که از حدود ضوابط شرع ممکن است بیرون برود، رخ ندهد؛ این را مراقبت کنید. محیط مداحی و خوانندگی دینی، یک محیط پاک و مطهری است؛ نگذاریم آلودگیهایی که متاسفانه در دنیای هنر در بین مردمان بیقید و بیمبالات رواج پیدا کرده است، به محیط هنر اسلامی و مذهبی در محیطهای مذهبی رسوخ کند و نفوذ کند؛ این را مراقب باشید. محیط، محیط پاکیزه، طیب، طاهر، [همراه با] عفت؛ اینجور محیطی باید باشد محیطی که ما در آنجا معارف اسلامی را میخواهیم با زبان شعر بیان کنیم.» 1393/1/31
۳. ترویج موسیقی
تاثیرات برخاسته از مواجهه مخاطب با پدیده هنری یا محتوای رسانهای، گاهی بهصورت مستقیم و فوری ایجاد نمیشود، بلکه در طول زمان دارای تاثیرات انباشتی است. از این رو باید به تاثیرگذاری این پدیدهها در طول زمان توجه کرد.
حضرت آیتالله خامنهای با اینکه اصل تعلیم موسیقی را بلااشکال میدانند، اما ترویج آن را با اهداف عالیه نظام اسلامی در تعارض میدانند از این رو ایشان ترویج موسیقی با اقداماتی نظیر برگزاری نمایشگاه و گسترش آموزشگاهها را به حکم ثانوی حرام دانسته و جایز نمیدانند؛ چراکه در زمان حاضر بخش لهوی موسیقی حرام بر حلال آن غلبه دارد. (خامنهای، 1388، 488-489). در زمان صادقین (علیهماالسلام) نیز کثرت روایات منع از غنا و آوازهخوانی بهعلت آن بوده که در زمان ایشان، جامعه اسلامی به سبب مجاورت با دنیای غرب و ترویج موسیقی حرام از طرف خلفای عباسی، در معرض انحراف اجتماعی بوده و ائمه اطهار تلاش میکردند تا از انحراف فرهنگی جامعه در این زمینه جلوگیری کنند.
┅═┄⊰༻↭༺⊱┄═┅
#جامعه_ایمانی_مشعر_استان_یزد 🇮🇷
https://eitaa.com/mashar_yazd
#پیوند_موسیقی_با_مداحی :
#ضرورتی_بر_ساخته_یا_خود_ساخته؟
#ادامه ۳
با توجه به این حکم، هر کاری که موجب ترویج موسیقی در جامعه شود، نظیر همراهسازی هنر مداحی با موسیقی، جائز نیست؛ چراکه ترکیب مداحی با موسیقی، خواسته یا ناخواسته موجب شیوع و ترویج موسیقی میشود. این پدیده علاوهبر خروج مداحی از مسیر سنتی آن، میتواند موجب ترویج و عادیسازی موسیقی در میان آحاد جامعه خصوصا جوانان مومن شود.
باید دانست براساس روایت نبوی2 اگر برخی افراد، با انجام و ترویج فعل حرامی آن را به سنت اجتماعی تبدیل کنند، نهتنها وزر گناه خود، بلکه وزر گناه ادامهدهندگان این مسیر نیز تا ابد به حساب بنیانگذاران آن نوشته خواهد شد.
در پایان یادآوری این نکته ضروری است که نباید به صرف اینکه تولید آثار مرکب از مداحی و موسیقی مورد پسند و علاقه مخاطبان است، حکم به ضرورت تولید این قطعات داد. گاهی منشأ ضرورت تولید آثار متنوع هنری و رسانهای، پاسخگویی به نیازهای جدید عرف و اقتضائات جامعه است، اما گاهی منشأ این ضرورتسازی، پاسخگویی به امیال درونی انسان و تغییر عرف امروز جامعه اسلامی است. از این رو باید بین ضرورت برساخته و ضروت خود ساخته تفاوت قائل بود. تولید آثار هنری از مجالس اهل بیت، تنها اگر در چارچوب و حریم فقه اسلامی باشد، موجب کسب رضایت الهی و حفاظت این میراث گرانبها از امیال انسانی و انتقال سالم این امانت به نسلهای آینده میشود.
پینوشتها
1. رسول خدا(صلّى الله علیه و آله)فرمود: قرآن را با لحنها و آوازهاى عرب بخوانید و از لحنِ بدکاران و اهل گناهان کبیره دورى کنید زیرا که پس از من مردمانى آیند که قرآن را چون خوانندگى و نوحهخوانى و رهبان مآبى در حنجره بچرخانند و از گلوگاه آنان نگذرد، دلشان وارونه است، و دل هر که از آنها خوشش آید هم وارونه است. اصول کافى / ترجمه کمره اى؛ ج ۶ ص ۴۲۹
2. من سنّ سنه حسنه فله اجرها و اجر من عمل بها الى یوم القیامة و من سنّ سنه سیئه کان علیه وزرها و وزر من عمل بها . هر کس سنت نیکی را بنیان نهد برای اوست پاداش آن و پاداش هر کس به آن سنّت تا روز قیامت عمل کند و هر کس سنت بدی را بنیان گذارد گناه آن و هرکس که به آن عمل کند بر دوش او خواهد بود.
┅═┄⊰༻↭༺⊱┄═┅
#جامعه_ایمانی_مشعر_استان_یزد 🇮🇷
https://eitaa.com/mashar_yazd
#پیوند_موسیقی_با_مداحی :
#ضرورتی_بر_ساخته_یا_خود_ساخته؟
#ادامه ۴
#منابع :
خامنهای، سیدعلی، 1398، غنا
(متن درس خارج فقه رهبر انقلاب) انتشارات انقلاب اسلامی، تهران
مهدیزاده ، سیدمحمد.(1389) نظریههای رسانه، اندیشههای رایج
و دیدگاههای انتقادی. چاپ اول
تهران : همشهری
خلوصی، داوود؛ ایروانی نجفی،
مرتضی؛ پیروزفر، سهیلا، (1396) واکاوی الحان ممدوح در کلام نبوی پژوهشی درباره حدیث اقروا القرآن بالحان العرب، فصلنامه پژوهشهای قرآنی، شماره 1، صص 149-120
علیدوست،ابوالقاسم، 1394
فقه هنر در دو نگاه جامعه و
تعینات موردی،قبسات،سال بیستم
┅═┄⊰༻↭༺⊱┄═┅
#جامعه_ایمانی_مشعر_استان_یزد 🇮🇷
https://eitaa.com/mashar_yazd
🔰دسترسی سریع به #صوت های سلسله مباحث حجت الاسلام دکتر سید علیاصغر علوی در اربعین ۱۴۰۳🏴
🚩 شعار سفر: اربعین الهامبخش
🔻جلسه #اول
اربعین الهامبخش (بررسی شاخصهای یک سفر اربعین کوثر و نقش آن در عرصههای مختلف)
https://eitaa.com/tanhaelaj/7140
🔻جلسه #دوم
سفر اولی بمانید!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7142
🔻جلسه #سوم
تا اوقاتتان شیرین است
https://eitaa.com/tanhaelaj/7147
🔻جلسه #چهارم
مثل آبِ خیس!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7151
🔻جلسه #پنجم
فکری به حال گرما کنید!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7154
🔻جلسه #ششم
بعضیها چقدر بَلَدَند!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7160
🔻جلسه #هفتم
مفاتیحکوچولویِ کاملِ جیبیِ زیپی!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7161
🔻جلسه #هشتم
پنجه در پنجه اسرائیل
https://eitaa.com/tanhaelaj/7163
🔻جلسه #نهم
زرنگ باشید
https://eitaa.com/tanhaelaj/7165
🔻جلسه #صفرم!
افتتاحیه در اتوبوس: بسم الله الرحمن الرحیم!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7168
🔻جلسه #دهم
پایاننامهای که بشود در آن روضه خواند
https://eitaa.com/tanhaelaj/7170
🔻جلسه #یازدهم
اربعین پربارتر داشته باشید
https://eitaa.com/tanhaelaj/7174
🔻جلسه #دوازدهم
امام را تا کجا امام زندگی خود میدانیم؟!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7175
🔻جلسه #سیزدهم
زائر ... اربعین یا زائر هوشمند اربعین؟ انتخاب با شماست
https://eitaa.com/tanhaelaj/7179
🔻جلسه #چهاردهم
رزق ویژه زیارت اربعین
https://eitaa.com/tanhaelaj/7181
🔻جلسه #پانزدهم
از عناوین جهان مرثیه خوان ما را بس
https://eitaa.com/tanhaelaj/7184
🔻جلسه #شانزدهم
ما زائر نجف هستیم!
https://eitaa.com/tanhaelaj/7186
🔻جلسه #هفدهم
کارگاه سیار في السیارة
https://eitaa.com/tanhaelaj/7187
جایی که صاحب مفاتیح التماس دعا دارد
https://eitaa.com/tanhaelaj/7188
من که باشم که بر آن خاطر عاطر گذرم
https://eitaa.com/tanhaelaj/7189
شکر نعمت
https://eitaa.com/tanhaelaj/7190
🔻جلسه #هجدهم
شناخت شخصیتها در عراق
https://eitaa.com/tanhaelaj/7191
🔻جلسه #نوزدهم
برنامه بعد از اربعین
https://eitaa.com/tanhaelaj/7192
🔻جلسه #بیستم
وقتی زمین ناله سرمیدهد
https://eitaa.com/tanhaelaj/7193
🔻جلسه #بیست_و_یکم
حرکت مَعَ امامٍ مَنصور بسمت امام مظلوم
https://eitaa.com/tanhaelaj/7194
🔻جلسه #بیستودوم
مسجد سهله از گذشته تا آینده
https://eitaa.com/tanhaelaj/7196
🔻جلسه #بیستوسوم
ظرفیت بیکران! همین مقام امام صادق(ع) بس
🔻جلسه #بیستوچهارم
یک نکته؛ یک دنیا
https://eitaa.com/tanhaelaj/7200
🔻جلسه #بیستوپنجم
بهترین فرمول استجابت دعا
https://eitaa.com/tanhaelaj/7214
🔻جلسه #بیستوششم
دیگر قواعد استجابت دعا
https://eitaa.com/tanhaelaj/7215
🔻جلسه #بیستوهفتم
کمی از اسرار حسن عاقبت
https://eitaa.com/tanhaelaj/7216
🔻جلسه #بیستوهشتم
سفر را نورانی تر کنیم
https://eitaa.com/tanhaelaj/7222
🔻جلسه #بیستونهم
طریق مُلک و ملکوت…خود را متن تاریخ حس میکنی؟
https://eitaa.com/tanhaelaj/7227
🔻جلسه #سیام
أم حَسِبتَ أنَّ أصحابَ الکَهفِ وَ الرَّقیمِ کانوا مِن آیاتِنا عَجَبا
https://eitaa.com/tanhaelaj/7228
🔻جلسه #سیویکم
الخصائص الاربعینیه -ج دوم
https://eitaa.com/tanhaelaj/7229
🔻جلسه #سیودوم
الخصائص الاربعینیه. ادامه
https://eitaa.com/tanhaelaj/7230
🔻جلسه #سیوسوم
گفتم که حد گریه برای حسین چیست
https://eitaa.com/tanhaelaj/7231
🔻جلسه #سیوچهارم
نظام مسائل حوزه کاری شما و سرمایه عظیم کربلا
https://eitaa.com/tanhaelaj/7233
🔻جلسه #سیوپنجم
ماجرای تشرف علامه حلی در راه کربلا
https://eitaa.com/tanhaelaj/7234
🔻جلسه #سیوششم
الهام بخشی دستگاه سیدالشهدا در عرصه فعالیتهای اجتماعی
https://eitaa.com/tanhaelaj/7238
https://eitaa.com/tanhaelaj/7239
https://eitaa.com/tanhaelaj/7240
https://eitaa.com/tanhaelaj/7241
🔻جلسه #سیوهفتم
آنچه در کاروان دانشجویی باید گفت +توضیح چند پیشنهاد
https://eitaa.com/tanhaelaj/7252
🔻جلسه #سیوهشتم
شیوهی تولید محتوای الهامبخش در اربعین
https://eitaa.com/tanhaelaj/7253
🔻جلسه #سیونهم
توفیق حضور در اسکان امام(ره) در طریق العلما
https://eitaa.com/tanhaelaj/7254
🔻جلسه #چهلم
سه فایدهی شناخت نصربن ابی نیزر
https://eitaa.com/tanhaelaj/7256
🔻جلسه #چهلویکم
ارائه دلنوشته ها (تاول نوشت) + توضیحات
https://eitaa.com/tanhaelaj/7257
ارائه دلنوشتهها (روایت کولهها) + توضیحات
https://eitaa.com/tanhaelaj/7258
ارائه دلنوشته ها (بچه زرنگ اربعین) + توضیحات
https://eitaa.com/tanhaelaj/7259
🔻جلسه #چهلودوم
شاخصه های اربعین الهامبخش۱
🔻برای دریافت #ادامه صوتها
به نشانی زیر مراجعه فرمایید:
@tanhaelaj
https://eitaa.com/mashar_yazd