1⃣ژاپن؛ مستعمره با ظاهر مستقل؟
🔹نام توافق: U.S.–Japan Status of Forces Agreement (SOFA)
🔹تاریخ امضا: ۱۹ ژانویه ۱۹۶۰
🔹موقعیت امروز: فعال و بدون اصلاح اساسی
🔹محورهای کلیدی #کاپیتولاسیون مدرن در #ژاپن:
🔻مصونیت قضایی آمریکاییها:
اگر یک نظامی آمریکایی در ژاپن مرتکب جرم شود، دادگاههای ژاپن حق ندارند او را محاکمه کنند، مگر در شرایط خاص. حتی در جرائم غیرمرتبط با وظیفه نظامی، تحویل مجرم به ژاپنیها باید با رضایت آمریکا باشد!
🔻ارتش آمریکا، مهمانِ میزباندار:
بیش از ۵۰ هزار نیروی نظامی آمریکا در دهها پایگاه در سراسر ژاپن (خصوصاً اوکیناوا) مستقرند. کنترل کامل پایگاهها با آمریکاست، اما زمینها متعلق به ژاپن محسوب میشوند — تناقضی رسمی و حقوقی.
🔻مصونیت خانوادهها و پیمانکاران:
حتی خانوادههای نظامیان و کارکنان غیرنظامی پیمانکار هم تحت حمایت SOFA هستند. نتیجه؟ حلقهای از مصونیت کامل برای هزاران آمریکایی در خاک ژاپن.
🔻ژاپن، پرداختکننده هزینه اشغال:
سالانه میلیاردها دلار از جیب مالیاتدهندگان ژاپنی صرف حمایت لجستیکی از ارتش آمریکا میشود؛ بودجهای که خودشان آن را "بودجه همدلی" مینامند!
🔻وقتی عدالت قربانی دیپلماسی میشود:
تجاوز گروهی به یک دختر بچه ژاپنی در ۱۹۹۵ توسط نظامیان آمریکایی، ژاپن را به لرزه انداخت؛ اما دادگاهها نمیتوانستند کاری کنند. این تنها نمونه نبود — قتل، خشونت، تصادف، و باز هم مصونیت!
🔻اصلاحات ۲۰۱۷؛ گامهای کوچک، ساختار دستنخورده:
پس از فشارهای شدید عمومی، ژاپن تنها موفق شد تعریف «پرسنل تحت پوشش» را محدود کند. اما قواعد اصلی مصونیت و ساختار وابستگی همچنان باقیست.
🔹ژاپن در ظاهر کشوری مستقل و پیشرفته است، اما در لایه حقوقی و نظامی، هنوز هم تحت سلطهای پنهان به سر میبرد. #کاپیتولاسیون در لباس دموکراسی.
منبع:
U.S.-Japan Status of Forces Agreement (1960), Available at:
https://www.mofa.go.jp/region/n-america/us/q&a/ref/1.html
تلگرام
https://t.me/man_kazemi
ایتا
https://eitaa.com/mansouron
5⃣حق کاپیتولاسیون مدرن آمریکا در #عراق | جایی که اشغال، لباس قانون پوشید
🔹توافقنامه وضعیت نیروها (Status of Forces Agreement – SOFA) میان آمریکا و عراق، یکی از #افراطیترین نمونههای #کاپیتولاسیون مدرن است؛ نهتنها به دلیل مفاد آن، بلکه بهخاطر زمینههای اشغالگرانه و شرایط تحمیلیای که منجر به امضای آن شد.
🔹در سایر کشورها، SOFA معمولاً در چارچوب روابط نظامی متوازن یا اتحادهای امنیتی تنظیم میشود. اما عراق، تنها کشوری است که پس از اشغال نظامی مستقیم توسط ایالات متحده، به پذیرش یک چارچوب حقوقی برای حضور دائمی و مصونیتدار نیروهای آمریکایی تن داد.
🔹ویژگیهای متمایز توافقنامه SOFA در عراق:
🔻تحمیل در شرایط اشغال:
در حالی که دولت عراق هنوز فاقد حاکمیت مستقل واقعی بود و ارتش آمریکا عملاً کنترل کشور را در دست داشت، این توافقنامه در سال ۲۰۰۸ برای رسمیت دادن به حضور نظامی آمریکا تصویب شد. یعنی ابتدا اشغال، سپس قانوننویسی.
🔻 #مصونیت_قضایی فراتر از نظامیان:
در عراق SOFA، برخلاف بسیاری از کشورها، نهتنها پرسنل رسمی ارتش آمریکا را از پیگرد قضایی مصون میکرد، بلکه شامل پیمانکاران خصوصی، شرکتهای امنیتی مانند بلکواتر و مشاوران غیرنظامی نیز میشد. این مصونیت حتی پس از فجایعی مانند کشتار میدان نسور نیز برقرار ماند.
🔻پایگاههای نظامی غیرقابل دسترسی:
در بسیاری از پایگاههای آمریکایی مستقر در عراق، هیچ نماد یا پرچمی از دولت عراق نصب نمیشد و مأموران عراقی اجازه ورود و نظارت نداشتند؛ امری که در سایر کشورها معمولاً با نوعی مشارکت یا نظارت همراه است.
🔻اجازه عملیات فرامرزی از خاک عراق:
مفاد غیررسمی توافق به آمریکا اجازه میداد از پایگاههای نظامی در عراق برای اجرای عملیات در کشورهای همسایه مانند ایران و سوریه استفاده کند؛ بدون لزوم هماهنگی با نهادهای قانونی عراق.
🔻تداوم غیررسمی پس از فسخ رسمی:
با خروج نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۱، تصور میشد که مفاد SOFA پایان یافته باشد. اما با ظهور داعش و بازگشت آمریکا در قالب ائتلاف ضدتروریسم، بسیاری از همان امتیازات گذشته بدون تصویب رسمی احیا شدند و حضور نظامی آمریکا با مصونیت ادامه یافت.
🔹عراق تنها کشوری است که آمریکا در آن، نخست یک دولت را سرنگون کرد، سپس توافقنامهای را در سایهی اشغال به تصویب رساند که خود را از هر پیگرد قانونی داخلی مصون میکرد، و پس از خروج رسمی نیز امتیازاتش را در پوششی تازه بازتولید نمود.
این یعنی کاپیتولاسیون مطلق، در پوشش نجاتبخشی و مبارزه با تروریسم.
🔹منبع:
🔻متن توافقنامه وضعیت نیروها میان ایالات متحده و عراق (SOFA, 2008)
🔻گزارش CRS (Congressional Research Service) درباره روابط نظامی آمریکا–عراق
🔻بررسی انتقادی مصونیت قضایی نیروهای خارجی در عراق، منتشرشده توسط UNAMI
تلگرام
https://t.me/man_kazemi
ایتا
https://eitaa.com/mansouron
9⃣حق کاپیتولاسیون مدرن آمریکا در بلژیک | پایگاههای هستهای ناپیدا و مصونیت کامل در قلب اروپا
🔹 #بلژیک، کشور میزبان مقر ناتو و اتحادیه اروپا، در نگاه نخست نماد سیاستورزی مستقل اروپایی است. اما حضور نظامی آمریکا در قالب توافقنامه وضعیت نیروها (SOFA) واقعیتی دیگر را بازگو میکند: حق #کاپیتولاسیون مدرن برای نیروهای آمریکایی، آنهم در کشوری که خود میزبان رهبری ناتوست.
🔹مراکز کلیدی حضور آمریکا در بلژیک
🔻پایگاه هوایی Kleine Brogel: محل استقرار تسلیحات هستهای تاکتیکی آمریکا (B61)
🔻مراکز ارتباطی و اطلاعاتی ناتو در مونز و بروکسل
🔻دفاتر پشتیبانی لجستیک و فرماندهی آمریکا در قلب ناتو
🔹محورهای اصلی امتیازات آمریکا در خاک بلژیک
🔻نگهداری سلاحهای هستهای با کنترل انحصاری آمریکا
بلژیک یکی از معدود کشورهایی است که تسلیحات هستهای آمریکا را بر اساس برنامه “Nuclear Sharing” در خاک خود نگه میدارد. با آنکه بمبهای B61 بهظاهر تحت کنترل مشترکاند، اما رمز فعالسازی آنها در انحصار کامل آمریکاست و بلژیک حتی در زمان بحران نیز بدون اجازه واشنگتن نمیتواند در استفاده از آنها تصمیم بگیرد.
🔻مصونیت قضایی نیروهای نظامی آمریکا
تحت چارچوب SOFA ناتو، نظامیان آمریکایی در صورت ارتکاب جرم در خاک بلژیک، معمولاً تحت صلاحیت قضایی ایالات متحده قرار میگیرند، نه دادگاههای بلژیکی. این امر بهویژه در پروندههای جنجالی سوءاستفاده یا خشونت موجب نارضایتی عمومی شده است.
🔻ورود و خروج تجهیزات بدون نظارت واقعی بلژیک
ایالات متحده میتواند نیروها، تجهیزات و سلاحها را از طریق کانالهای نظامی ناتو به بلژیک وارد یا خارج کند، بدون اینکه بازرسی یا تأیید کامل دولت بلژیک را نیاز داشته باشد.
🔹نمونههای جنجالی
🔻افشای حضور حدود ۲۰ کلاهک هستهای در پایگاه Kleine Brogel توسط رسانههای بلژیکی و سپس تأیید تلویحی مقامات ناتو
🔻عدم شفافیت دولت بلژیک در برابر پارلمان این کشور درباره جزئیات قراردادهای امنیتی با آمریکا
🔻انتقادات شدید احزاب چپگرا در بلژیک از “ناتوانی در اعمال حاکمیت ملی بر پایگاههای نظامی”
🔹در قلب اروپا و در سایه برج ناتو، بلژیک عملاً بخشی از قلمرو نظامی ایالات متحده در اروپا به شمار میآید. تسلیحات هستهای با کنترل انحصاری، مصونیت قضایی بیچونوچرا، و سازوکارهای حقوقی که دولت بلژیک را از نظارت کامل بازمیدارد، همه نشانههایی از کاپیتولاسیونی مدرن اما بیصدا هستند که در متن روابط امنیتی بلژیک و آمریکا جاری است.
🔹منابع:
🔻NATO SOFA (1951)
🔻Belgian Parliamentary Reports on Foreign Troops (2019–2023)
🔻Federation of American Scientists – Nuclear Weapons in Europe
🔻De Morgen & Politico Europe Reports on Kleine Brogel
تلگرام
https://t.me/man_kazemi
ایتا
https://eitaa.com/mansouron
🔟حق کاپیتولاسیون مدرن آمریکا در #اسپانیا | پایگاههای سایهدار و مصونیت فراسرزمینی در سواحل مدیترانه
🔹اسپانیا، عضو ناتو با سابقهای مستقل در سیاست خارجی، از دهه ۱۹۵۰ بهبعد به پایگاهی استراتژیک برای ارتش آمریکا بدل شد؛ جایگاهی که اکنون در سایه توافقنامههای دوجانبه، به یکی از جلوههای کلاسیک #کاپیتولاسیون مدرن نظامی تبدیل شده است.
🔹پایگاههای کلیدی حضور آمریکا در اسپانیا
🔻پایگاه هوایی مورون (Morón Air Base) در نزدیکی سویا
🔻پایگاه هوایی روتا (Naval Station Rota) در ساحل آندلس، مهمترین پایگاه دریایی آمریکا در جنوب اروپا
🔻پایگاههای لجستیکی و ارتباطی متعدد در جنوب اسپانیا
🔹محورهای اصلی امتیازات آمریکا در خاک اسپانیا
🔻کنترل عملیاتی پایگاهها در دست آمریکا
اگرچه اسپانیا بهطور اسمی مالکیت پایگاهها را دارد، اما کنترل عملیاتی روزمره، تردد نیروها، و انجام مأموریتهای نظامی، عمدتاً در اختیار آمریکا است. پایگاه روتا بهخصوص نقش حیاتی در عملیاتهای خاورمیانه و شمال آفریقا دارد.
🔻مصونیت حقوقی برای پرسنل آمریکایی
بر اساس توافق دوجانبه دفاعی (Defense Cooperation Agreement) و ضمائم آن، پرسنل نظامی آمریکا در اغلب موارد از پیگرد قضایی توسط دادگاههای اسپانیا معافاند. رسیدگی قضایی، در بسیاری از موارد تنها از سوی مراجع آمریکایی صورت میگیرد.
🔻استفاده از پایگاهها برای عملیاتهای خارج از ناتو
ایالات متحده با بهرهگیری از پایگاه روتا، بارها در عملیاتهای نظامی فراتر از مأموریتهای ناتو حضور یافته است (مانند عملیات در لیبی، سوریه یا انتقال نیروها به آفریقا)، بدون لزوم شفافسازی کامل به دولت اسپانیا.
🔹نمونههای حساس و جنجالی
🔻مخالفتهای داخلی در اسپانیا با استقرار سامانههای موشکی یا ورود نیروهای جدید، بهخصوص در سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷
🔻افشای استفاده از پایگاه مورون برای عملیات پهپادی در شمال آفریقا
🔻محدود بودن دسترسی نهادهای نظارتی اسپانیایی به اطلاعات پرسنل، محمولهها یا پروازهای آمریکا
🔹در قالب توافقات ظاهراً دوجانبه، اما عملاً نامتوازن، ایالات متحده بر بخشی از قلمرو حاکمیتی اسپانیا اعمال کنترل میکند، بدون آنکه در برابر دولت این کشور شفافیت کامل ارائه دهد. حقوق قضایی نابرابر، کنترل عملیاتی مستقل، و مأموریتهای فرامرزی، همه جلوههایی از نظام کاپیتولاسیون مدرن با چهرهای #حقوقی در اسپانیاست.
🔹منابع:
🔻US–Spain Defense Cooperation Agreement (1953, updated 1988, 2002, 2015)
🔻Spanish Ministry of Foreign Affairs – Parliamentary Reports on Foreign Troops
🔻El País & The Guardian reports on Rota and Morón bases
🔻Center for Strategic and International Studies – U.S. Forward Presence in Europe
تلگرام
https://t.me/man_kazemi
ایتا
https://eitaa.com/mansouron
1⃣1⃣بخش پایانی
«سوفا (SOFA): نقشه مدرن کاپیتولاسیون آمریکایی در قرن ۲۱»
🔹در عصر استعمار نوین، کاپیتولاسیون دیگر با چمدان دیپلماتها و توپ جنگی تحمیل نمیشود؛ بلکه در قالبی حقوقی، تحت عنوان «توافقنامه وضعیت نیروها» یا SOFA (Status of Forces Agreement) به کشورهای میزبان دیکته میشود.
🔹این توافقنامهها چارچوب حضور نظامی آمریکا را در خاک دیگر کشورها مشخص میکنند، اما در عمل، نوعی مصونیت قضایی، عملیاتی و حقوقی برای نظامیان آمریکایی فراهم مینمایند؛ همان چیزی که در تاریخ بهعنوان «#کاپیتولاسیون» شناخته میشود.
🔹ایالات متحده آمریکا تا امروز با بیش از ۹۰ کشور جهان توافقهایی از این دست داشته است.
برخی از کشورهای شاخص در این لیست عبارتاند از:
ژاپن، آلمان، کره جنوبی، ایتالیا، انگلیس، بلژیک، اسپانیا، ترکیه، عراق، افغانستان، قطر، بحرین، کویت، عربستان، امارات، اردن، کانادا و استرالیا.
🔹ویژگیهای محوری SOFA چیست؟
🔻مصونیت قضایی نیروهای نظامی آمریکا در قبال جرایم داخلی کشور میزبان؛
🔻آزادی عبور و مرور تجهیزات، هواپیماها و تسلیحات آمریکایی بدون کنترل گمرک یا مالیات؛
🔻استفاده رایگان یا شبهرایگان از تأسیسات نظامی و زیرساختی کشور میزبان؛
🔻حضور نظامی بدون شفافیت حقوقی و در بسیاری موارد بدون پاسخگویی سیاسی به دولت میزبان.
🔹در نتیجه، اگرچه این توافقها با عنوان «همکاری امنیتی» معرفی میشوند، اما در واقعیت، ابزارهایی برای تضعیف حاکمیت ملی، تحدید استقلال قضایی، و تقویت سلطه غیررسمی ایالات متحده بهشمار میروند.
از شرق آسیا تا اروپا و خاورمیانه، سایه کاپیتولاسیون مدرن، هنوز گسترده است.
🔹سوفا یعنی استعمار مدرن؛ بدون لشکرکشی، اما با امضا و مهر.
🔹منبع رسمی برای بررسی اسناد SOFA:
🔻وزارت امور خارجه ایالات متحده، بخش معاهدات و اسناد بینالمللی:
https://www.state.gov/treaties-and-other-international-acts-series-tias
🔻و همچنین:
وزارت دفاع ایالات متحده، صفحه رسمی توافقنامههای وضعیت نیروها:
https://www.acq.osd.mil/dpap/cpic/ic/sofa.html
تلگرام
https://t.me/man_kazemi
ایتا
https://eitaa.com/mansouron